Η σημασία των εξωσχολικών δραστηριοτήτων: Συμβουλές για την αναζήτηση και επιλογή δραστηριοτήτων που ταιριάζουν στα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των παιδιών, καθώς και πώς αυτές μπορούν να ενισχύσουν την προσαρμογή τους στο σχολείο.
Ο Σεπτέμβριος αποτελεί μία δύσκολη περίοδο τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά. Το άνοιγμα των σχολείων σηματοδοτεί την έναρξη μίας περιόδου έρευνας, που σκοπό έχει τη δόμηση ενός προγράμματος που συνήθως περιλαμβάνει μαθήματα αλλά και δραστηριότητες. Αυτή η αναζήτηση συχνά προκαλεί άγχος σε γονείς και παιδιά.
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι εξωσχολικές δραστηριότητες προσφέρουν πολλά οφέλη σε όλους μας καθώς λειτουργούν ευεργετικά για την σωματική και ψυχική υγεία αλλά παράλληλα συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη μιας δομημένης προσωπικότητας.
Η ενασχόληση με κάποια δραστηριότητα θα πρέπει να ξεκινάει από την παιδική ηλικία και αυτό γιατί πολλές έρευνες αποδεικνύουν ότι οι εξωσχολικές δραστηριότητες συμβάλλουν στην ψυχοκοινωνική ωρίμανση και υγεία του ατόμου. Αναλυτικότερα έχει φανεί πως τα παιδιά που συμμετέχουν ενεργητικά σε εξωσχολικές δραστηριότητες μπορούν να εντάσσονται καλύτερα σε ένα σύνολο από συνομήλικους, καθώς αποκτούν οργανωτική σκέψη, μαθαίνουν να θέτουν στόχους και να τους πετυχαίνουν, κοινωνικοποιούνται αποτελεσματικότερα, αποκτούν υπευθυνότητα και γίνονται ανεξάρτητα.
Επισημαίνουμε ότι ένα παιδί επιλέγει μία δραστηριότητα σύμφωνα με τους εξής παράγοντες : την προσωπική επιθυμία, την προηγούμενη θετική εμπειρία (βαθμός επιτυχίας), το σωματότυπο, και τα σχόλια του κοινωνικού του περίγυρου (συνήθως των γονέων).
Από την άλλη οι γονείς θα πρέπει να βοηθούν το παιδί τους στην επιλογή της δραστηριότητας, αναλογιζόμενοι την ηλικία του, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του και όχι σύμφωνα με την προσωπική τους εμπειρία ή απωθημένα.
Αξιολογούμε λοιπόν το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού αλλά και την ωρίμανση που απαιτείται για κάθε δραστηριότητα. Υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν με επιτυχία σε μία συγκεκριμένη εξωσχολική δραστηριότητα, γιατί δεν είναι έτοιμα ακόμη είτε σωματικά είτε πνευματικά.
Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως ένα παιδί που βρίσκεται στην ηλικία των 7 με 10 ετών, είναι στην φάση της εξειδικευμένης κίνησης, κάτι το οποίο σημαίνει πως το παιδί συνειδητά είναι στην θέση να επιλέξει μία δραστηριότητα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι το παιδί δεν μπορεί να κάνει κάποια δραστηριότητα πριν από αυτήν την ηλικία.
Μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών μπορεί να δοκιμάσει δραστηριότητες όπως το baby swimming, την ψυχοκινητική αγωγή (θεατρικό και μουσικό παιχνίδι) και η ζωγραφική σε κάποιο παιδικό εργαστήρι.
Στην συνέχεια οι γονείς θα πρέπει να παρατηρούν τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα του παιδιού. Αυτό θα επιτευχθεί αν περνάτε χρόνο μαζί του, δίνοντάς του όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα, κυρίως παίζοντας μαζί του. Έτσι μπορείτε να διακρίνετε τα χαρακτηριστικά αυτά του ταπεραμέντου του, όπως ποιες είναι οι δραστηριότητες που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του, αν προτιμά να ζωγραφίζει, να χορεύει, να τραγουδά, να παίζει με τουβλάκια ή αν είναι πιο δραστήριο και θέλει να τρέχει, να σκαρφαλώνει ή να παίζει με μία μπάλα.
Έπειτα αφού αξιολογήσετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του παιδιού σας, και πάντα σύμφωνα με τα ‘θέλω’ του, μπορείτε να επιχειρήσετε να δοκιμάσει αντίστοιχες δραστηριότητες. Είναι πολύ σημαντικό σε αυτό το αναπτυξιακό επίπεδο που βρίσκεται το παιδί σας να δοκιμάσει διαφορετικά πράγματα, προκειμένου να ανακαλύψει από μόνο του τι είναι αυτό που του αρέσει και να απορρίψει αυτό που δεν επιθυμεί να συνεχίσει.
Η επιλογή λοιπόν θα πρέπει να είναι του παιδιού και μόνο, καθώς μόνο έτσι θα το αγαπήσει και δεν θα πιέζεται να επιτύχει τις προσδοκίες του γονέα, κάτι το οποίο θα οδηγούσε στη διακοπή της δραστηριότητας.
Το βασικό κριτήριο επιλογής πρέπει να είναι: “τι θέλει στην πραγματικότητα το παιδί να κάνει”.
Θυμηθείτε επίσης ότι αν το παιδί θέλει να τα παρατήσει, ίσως να χρειάζεται χρόνο και αρκετές “αποτυχημένες” προσπάθειες, μέχρι να βρει τη δραστηριότητα που του ταιριάζει. Μείνετε ανοιχτοί σε νέες ιδέες και παρακινήστε το να δοκιμάζει καινούρια πράγματα.
Ακόμη χρειάζεται να υπάρχει καλή χημεία, σύνδεση και επικοινωνία του παιδιού με τον εκπαιδευτή. Έχει αποδειχθεί ότι ο προπονητής/εκπαιδευτής καθορίζει σε αρκετά μεγάλο ποσοστό την παραμονή ή όχι του παιδιού στην δραστηριότητα ή αν θα διασκεδάζει ή θα πιέζεται κτλ.
Ομαδικά αθλήματα
Αθλήματα όπως είναι το ποδόσφαιρο, το βόλευ, το μπάσκετ κ.α. παρέχουν ευκαιρίες εκτόνωσης αλλά και αναπτύσσουν την ομαδικότητα, τη θετική διαχείριση των αποτυχιών και τη σκληρή δουλειά. Η ηλικία εισαγωγής σε αυτές τις δραστηριότητες είναι τα 6-7 έτη.
Ατομικά αθλήματα
Ο στίβος, το τέννις, η ενόργανη γυμναστική, η κολύμβηση, είναι μερικά από αυτά. Ένα ατομικό άθλημα θα αυξήσει από νωρίς την ψυχική δύναμη του παιδιού. Το παιδί μαθαίνει να βασίζεται στον εαυτό του, μαθαίνει τα όριά του και αναλαμβάνει τις δικές του ευθύνες.
Πολεμικές τέχνες
Αν παρατηρήσετε το παιδί σας να ενθουσιάζεται από ταινίες και παιδικά που οι ήρωες γνωρίζουν κάποια πολεμική τέχνη, τότε καλό θα ήταν να δοκιμάσει αθλήματα όπως το ταε κβο ντο, το καράτε κ.α.
Αυτού του είδους τα αθλήματα βοηθούν το παιδί να αποκτά έλεγχο στις κινήσεις και τα συναισθήματά του καθώς μαθαίνουν πρώτα να σκέφτονται και μετά να πράττουν, ενώ παράλληλα βελτιώνει την φυσική του κατάσταση.
Οι πολεμικές τέχνες ενδείκνυνται σε παιδιά που παρουσιάζουν επιθετικές συμπεριφορές, παρόρμηση, ΔΕΠ-Υ κ.α.
Ρομποτική
Μία δραστηριότητα που ολοένα και αναπτύσσεται είναι η ρομποτική. Αν παρατηρήσετε το παιδί σας να παρουσιάζει περιέργεια για το πως λειτουργούν διάφορες κατασκευές τότε, καλό είναι να δοκιμάσει την ρομποτική, η οποία ασχολείται με το σχεδιασμό, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη χρήση ρομπότ. Το παιδί σας μπορεί μέσω της ρομποτικής να παίξει με ρομπότ, να μάθει να συναρμολογεί και να προγραμματίζει ένα ρομπότ.
Σκάκι
Αν παρατηρείτε στο παιδί σας μια προδιάθεση και ενδιαφέρον για αριθμητικά προβλήματα και στρατηγικά παιχνίδια, τότε θα ήταν καλό να δοκιμάσει σκάκι. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα απαιτητικό πνευματικό άθλημα που καλλιεργεί την αναλυτική σκέψη και ξεκινάει από την ηλικία του νηπιαγωγείου.
Προσκοπισμός
Μέσω του προσκοπισμού το παιδί ήδη από την ηλικία των 7 ετών μπορεί συνδυάσει το παιχνίδι με την μάθηση, την άθληση με τη ζωή στη φύση, την κοινωνικοποίηση με την ευαισθητοποίηση για τα κοινά. Στους Προσκόπους το παιδί θα βρει μια παρέα φίλων μέσα στην οποία θα μάθει να συνεργάζεται και θα ανακαλύψει νέες κλίσεις. Θα ζήσει νέες εμπειρίες και θα κερδίσει ανεκτίμητες γνώσεις.
Καλλιτεχνικό εργαστήρι
Αν παρατηρήσετε το παιδί σας να χορεύει, να διηγείται ιστορίες και να παρουσιάζει παραστατικά σενάρια με σκετς, και να πειραματίζεται με διάφορες μορφές έκφρασης, τότε μπορείτε να δοκιμάσετε μαθήματα σε ένα εργαστήρι εικαστικών, όπως ζωγραφική, σκίτσο, πηλοπλαστική, κ.α. Επίσης μπορείτε να δοκιμάσετε ένα εργαστήρι θεατρικού παιχνιδιού ή μαθήματα χορού. Τα παιδιά μπορούν από την ηλικία των 3-4 ετών να συμμετέχουν σε δραστηριότητες ζωγραφικής σε μορφή παιχνιδιού.
Ωδείο
Η μουσική είναι σημαντική ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, καθώς επηρεάζει την νοημοσύνη και τα συναισθήματα των παιδιών και βοηθά να αναπτύξουν δεξιότητες , όπως η αύξηση της ικανότητας εκμάθησης ξένων γλωσσών, η υπομονή, η πειθαρχία, η συνεργασία, η διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση, η αυτοπεποίηθηση, η αυτοεκτίμηση και η αυτοέκφραση.
Συνήθως τα παιδιά ξεκινούν επίσημα να μάθουν ένα μουσικό όργανο στην ηλικία των 7 ετών, ενώ πλέον υπάρχουν δραστηριότητες μουσικής προπαιδείας σε προνηπιακή και νηπιακή ηλικία.
Πιο πάνω αναφέρθηκαν κάποιες ενδεικτικές εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά και τρόποι εξερεύνησης των κλίσεων του παιδιού σας.
Αυτό ωστόσο το οποίο θα πρέπει όλοι οι γονείς να έχουν κατά νου είναι η ανάγκη που έχει κάθε παιδί από ξεκούραση κι ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί λοιπόν να μην δομήσουμε ένα πρόγραμμα εξαιρετικά φορτωμένο καθώς η έλλειψη μέτρου στις εξωσχολικές δραστηριότητες μπορεί να του δημιουργήσει άγχος και να δυσκολέψει το παιδί. Μην ξεχνάμε πως ήδη από το σχολείο έχουν ένα εξαιρετικά απαιτητικό πρόγραμμα. Είναι παιδιά και αυτό σημαίνει πως ο πρέπει να έχουν θετικές αναμνήσεις από αυτή τη περίοδο . Θέλουμε ευτυχισμένα παιδιά, που κάνουν τις δικές τους επιλογές.
Οι γονείς πρέπει να είστε συνοδοιπόροι σε αυτό το ταξίδι, να λαμβάνεται υπόψιν τις επιθυμίες και τα ενδιαφέροντα του παιδιού, να είστε υπομονετικοί και να ενθαρρύνετε το παιδί σας για να μπορεί να ανταπεξέλθει στις αντιξοότητες της ενήλικης ζωής.
