Ήξερες ότι η λήψη αποφάσεων μπορεί να εξαντλήσει το μυαλό σου και να σε οδηγήσει σε παρορμητικές αποφάσεις ή ακόμη και σε burnout; Μάλλον όχι. Και μάλλον επειδή δεν έχεις συνειδητοποιήσει πόσες αποφάσεις χρειάζεται να πάρεις μέσα σε μία ημέρα.
Έχεις αναρωτηθεί ποτέ πόσες αποφάσεις παίρνεις μέσα σε μια μέρα; Και δεν εννοούμε μεγάλες και σημαντικές, αλλά όλες εκείνες τις μικρές και ενδεχομένως ασήμαντες, που όμως σε θέτουν ενώπιον μιας δεδομένης ευθύνης. Οι ειδικοί τις έχουν υπολογίσει σε 35 χιλιάδες! Αυτές οι αποφάσεις απαιτούν χρόνο και ενέργεια και σίγουρα μπορούν να σε εξαντλήσουν. Αυτού του είδους την ψυχική και συναισθηματική εξάντληση, οι ειδικοί αποκαλούν κόπωση αποφάσεων ή decision making fatigue. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια κατάσταση ψυχικής υπερφόρτωσης που μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα ενός ατόμου να συνεχίσει να λαμβάνει αποφάσεις.
Κόπωση λήψης αποφάσεων: Είναι επικίνδυνη;
Το αποτέλεσμα είναι πώς όσο περισσότερες αποφάσεις πρέπει να πάρεις, τόσο περισσότερη κούραση αποκτάς και τόσο πιο δύσκολο μπορεί να γίνει προς το τέλος της ημέρας να πάρεις μια απλή απόφαση. Όταν η ζωή μας περιπλέκεται, π.χ. όταν γινόμαστε γονείς, οι πολλαπλές αποφάσεις μπορεί να οδηγήσουν και σε burnout, το λεγόμενο burnout του γονέα.
Ίσως δεν είχες σκεφτεί ότι όλες αυτές οι αποφάσεις μπορεί να εξαντλήσουν το μυαλό σου, επειδή δεν είχες συνειδητοποίησει πόσο πολλές είναι. Κάθε μέρα, μόνο στην προσωπική μας ζωή, παίρνουμε ένα… βουνό αποφάσεων. Και πολλές από αυτές τις αποφάσεις δεν τις παίρνουμε συνειδητά. Για παράδειγμα, ανοίγουμε την πόρτα του ψυγείου και ψάχνουμε τι θα φάμε για πρωινό. Τέτοιου είδους αποφάσεις, όπως τι τρώω, τι φοράω, τι κάνω με την ημέρα μου, ειδικά σε μια μέρα ρεπό, μπορεί να προξενήσουν υπόγειο άγχος.
Πώς θα καταλάβεις αν έχεις decision making fatigue
Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν 4 κύρια συμπτώματα, ενδεικτικά της περίπτωσης: αναβλητικότητα, παρορμητικότητα, αποφυγή και αναποφασιστικότητα. «Ένα άτομο με κόπωση αποφάσεων μπορεί να αισθάνεται κουρασμένο, να έχει brain fog ή να βιώνει άλλα συμπτώματα σωματικής ή πνευματικής κόπωσης», αναφέρει η αμερικανίδα ψυχίατρος δρ. MacLean. Καθώς το φαινόμενο είναι σωρευτικό, κάποιος μπορεί να αισθάνεται χειρότερα ή πιο «στραγγισμένος» καθώς προχωρά η μέρα. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της κόπωσης αποφάσεων μπορεί να ποικίλουν, οδηγώντας ενδεχομένως σε δυσκολία λήψης των σωστών αποφάσεων, παρορμητικές αγορές ή άλλες συμπεριφορές αποφυγής. Εάν ο εγκέφαλός σου είναι κουρασμένος, μπορεί να σε οδηγήσει και στο να μην κάνεις τίποτα, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει ακόμη περισσότερα προβλήματα. Μπορεί να παρατηρήσεις ότι θυμώνεις ευκολότερα με τους συναδέλφους, τα μέλη της οικογένειάς σου, ότι ψωνίζεις παρορμητικά ή τρως πρόχειρο φαγητό. Η ίδια η κόπωση αποφάσεων από μόνη της δεν είναι επικίνδυνη, ούτε χρήζει ιατρικής φροντίδας, όμως αν δεν τη συνειδητοποιήσεις και δεν την περιορίσεις, μπορεί να καταλήξει σε burnout.
Πώς θα περιορίσεις την κόπωση αποφάσεων;
Υπάρχουν όμως τρόποι για να την ελέγξεις;
- Φτιάξε λίστες όπου μπορείς εκ των προτέρων (στα ψώνια, στο φαρμακείο, στις δουλειές που πρέπει να γίνουν μέσα στην ημέρα).
- Διάλεξε τα ρούχα σου από το προηγούμενο βράδυ, όπως και το κολατσιό για το γραφείο.
- Ρύθμισε τους λογαριασμούς σου, ώστε να πληρώνονται αυτόματα – το να έχεις λιγότερες δουλειές στο κεφάλι σου, σημαίνει και λιγότερες αποφάσεις.
- Ανάθεσε ορισμένες αποφάσεις. Μην αναλαμβάνεις όλη τη μικροδιαχείριση εσύ. Οι συνάδελφοι μπορεί να επιλέξουν τι θα παραγγείλετε για φαγητό, τα παιδιά τι θα φορέσουν και η παρέα σε ποιο εστιατόριο θα πάτε.
- Εντόπισε τα σημεία που είσαι τελειομανής και προσπάθησε να ελέγξεις την τελειομανία σου, αναμασώντας συνεχώς μια απόφαση. Δεν χρειάζεται να πάρεις την καλύτερη απόφαση, παρά μόνο μια απόφαση.
- Βάλε ορισμένες καθημερινές δουλειές στον «αυτόματο»: το ξυπνητήρι θα χτυπάει πάντα την ίδια ώρα, το πρωινό σου μπορεί να είναι το ίδιο, η γυμναστική σου μπορεί να γίνεται καθημερινά μια συγκεκριμένη ώρα.
- Περιόρισε τα πράγματά σου. Το ξέρεις ότι το να φοράς τα ίδια ρούχα, καθιερώνοντας ένα μονοσήμαντο στυλ, μπορεί να σε γλιτώσει από χρόνο, χρήμα και… ψυχική κόπωση;
- Ένας άλλος τρόπος να περιορίσεις τα δεινά της κόπωσης αποφάσεων είναι ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα, σύμφωνα με τη Μυρτώ Λεγάκη εκπαιδεύτρια mindfulness και κινητικού διαλογισμού σε ενήλικες, παιδιά και οργανισμούς.
Και μία χρήσιμη συμβουλή: Οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η καλύτερη ώρα για να πάρουμε αποφάσεις είναι το πρωί, διότι τότε είμαστε πιο προσεκτικοί και ξεκούραστοι. Άφησε λοιπόν τα πιο «δύσκολα» για εκείνη την ώρα και προσπάθησε να περιορίσεις σημαντικά τον όγκο των αχρείαστων αποφάσεων!
