Δεν είναι δύσκολο να καταλάβεις ότι ένας έφηβος είναι κολλημένος σε οθόνες κάθε είδους, ίσως και σε βαθμό εξάρτησης. Το δύσκολο είναι να βοηθήσεις το παιδί να βάλει όρια.
Στις μέρες μας, η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Κατά τη δύσκολη περίοδο της καραντίνας για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ολοένα και περισσότερος κόσμος συνήθισε να συνδέεται στο διαδίκτυο με όλες τις πιθανές οθόνες και μέσω αυτών να καλύπτει πολλές επαγγελματικές, εκπαιδευτικές, ενημερωτικές, ψυχαγωγικές και κοινωνικές του ανάγκες. Οι έφηβοι μάλιστα, οι οποίοι χαρακτηρίζονται ούτως ή άλλως από μια τάση απομόνωσης, καθιέρωσαν ακόμα πιο έντονα και συστηματικά μια ρουτίνα μοναχικής και επίμονης ενασχόλησης με το διαδίκτυο.
Μετά την άρση της καραντίνας και την επιστροφή στην κανονικότητα, πληθώρα εφήβων διατήρησαν μια ισχυρή σύνδεση με το διαδίκτυο και τις οθόνες, με αποτέλεσμα αρκετοί γονείς πλέον να εκφράζουν έκδηλα την έντονη ανησυχία τους για την πιθανή εξάρτηση των παιδιών τους από το διαδίκτυο.
Κολλημένοι στις οθόνες
Μιας και η ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου μπορεί όντως να ελλοχεύει κινδύνους, οι γονείς σε συνεργασία μεταξύ τους ή/και με τη συνδρομή ενός ειδικού ψυχικής υγείας, μπορούν να ακολουθήσουν τα παρακάτω βήματα για να στηρίξουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν την κατάσταση αυτή.
1. Αναγνώριση της δυσκολίας
Πρώτα απ’ όλα, χρειάζεται οι ίδιοι οι γονείς να παρατηρήσουν εάν το παιδί τους εμφανίζει τα χαρακτηριστικά σημάδια της εξάρτησης από το διαδίκτυο και τις οθόνες. Π.χ. αποκοπή από το κοινωνικό περιβάλλον, αποφυγή δραστηριοτήτων, περιορισμός συναναστροφών, αυξανόμενος χρόνος απασχόλησης στις οθόνες, παραμέληση υποχρεώσεων, πτώση της σχολικής επίδοσης, απώλεια αίσθησης χρόνου κατά τη διάρκεια της χρήσης των οθονών, εντάσεις και επιδείνωση της διάθεσης.
2. Ενημέρωση του παιδιού για την κατάσταση
Οι γονείς χρειάζεται να προσπαθήσουν σε ήρεμο κλίμα και ουδέτερο έδαφος να αναφέρουν στα παιδιά τους όσα παρατήρησαν στη συμπεριφορά τους, να τους δώσουν κάποιο ενημερωτικό φυλλάδιο, άρθρο ή επιστημονικό κείμενο για την εξάρτηση από το διαδίκτυο και τις οθόνες προκειμένου να το μελετήσουν και με αφορμή αυτό να συζητήσουν για τις αρνητικές επιπτώσεις του διαδικτύου στη ζωή τους. Χωρίς να δαιμονοποιήσουν την τεχνολογία, είναι απαραίτητο οι γονείς να εξηγήσουν ξεκάθαρα στο παιδί τι φαίνεται να του συμβαίνει, με σκοπό να το συνειδητοποιήσει το ίδιο και να κινητοποιηθεί.
3. Συμφωνία με το παιδί
Αποφεύγοντας την επίκριση, την απαγόρευση και την τιμωρία, οι γονείς χρειάζεται να σκεφτούν ως προς την ανεκτικότητα και την επιτρεπτικότητα που δείχνουν στη χρήση διαδικτύου και οθονών στο σπίτι. Κατ’ επέκταση, είναι απαραίτητο να συμφωνήσουν με το έφηβο παιδί τους σε ένα λειτουργικό πλάνο κανόνων ως προς τη χρήση του διαδικτύου και με σταθερότητα να τηρούν από κοινού το πρόγραμμα και τις κυρώσεις της παραβίασης του προγράμματος.
Για παράδειγμα, θα πρέπει να καθοριστεί πόσο χρόνο την ημέρα (ξεχωριστά καθημερινές από Σαββατοκύριακα), θα καταναλώνει το παιδί σε οθόνες για κάθε δραστηριότητα χωριστά και ποια θα είναι η επίπτωση εάν δεν τηρήσει τον κανόνα. Χρειάζεται οριοθέτηση, ασφαλές και ισορροπημένο πλαίσιο, αλλά και οι ίδιοι οι γονείς να αποτελέσουν πρότυπο συμπεριφοράς και να εφαρμόζουν όσα προτείνουν στα παιδιά τους. Οι ίδιοι οι γονείς χρειάζεται να περιορίζουν τον χρόνο που απασχολούνται με τις οθόνες, προτού ζητήσουν από το έφηβο παιδί τους να πράξει το ανάλογο.
4. Διαμόρφωση προγράμματος
Στην προσπάθεια σύνδεσης των μελών της οικογένειας, οι γονείς σε συνεργασία με το παιδί τους θα χρειαστεί να οργανώσουν ένα πρόγραμμα με δραστηριότητες εντός και εκτός σπιτιού (επιτραπέζια παρέα, βόλτα στην παραλία κλπ), υποχρεώσεις που κάθε μέλος θα αναλάβει για το σπίτι (στρώνω το τραπέζι, ψωνίζω κάθε μέρα ψωμί από τον φούρνο κλπ), όμορφες στιγμές για την ενίσχυση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας (οργάνωση ενός ταξιδιού).
5. Ενθάρρυνση του εφήβου
Οι γονείς καλούνται να δείξουν λεκτικά και έμπρακτα το ενδιαφέρον τους για το παιδί τους, να του αφιερώσουν χρόνο για να συζητήσουν και να αφουγκραστούν τις ανάγκες του, να το βοηθήσουν να εντοπίσει τις κλίσεις του και να το στηρίξουν να καλλιεργήσει νέες δεξιότητες, προκειμένου να έχει εναλλακτικές λύσεις και να μην στρέφεται μόνο προς τις οθόνες για να αντλήσει χαρά και ικανοποίηση. Οι γονείς χρειάζεται να ενθαρρύνουν την εξωστρέφεια και την κοινωνικοποίηση του παιδιού τους, να το επιβραβεύουν για καθετί που καταφέρνει, να μην το προσβάλλουν ή να το χαρακτηρίζουν, αλλά να το ανατροφοδοτούν θετικά για όσα κατακτά και να εστιάζουν στις πράξεις του παιδιού και όχι στο χαρακτήρα του.
6. Πρακτικές λύσεις
Όση εμπιστοσύνη κι αν έχουν ή καταφέρουν να αποκτήσουν οι γονείς προς τα παιδιά τους, απαιτείται γονικός έλεγχος και εγκατάσταση συγκεκριμένων προγραμμάτων που θα περιορίζουν την πρόσβαση του εφήβου σε περιεχόμενο ακατάλληλο για την ηλικία του, με σκοπό να το προστατεύσουν. Παράλληλα, αν κριθεί απαραίτητο, μπορεί να περιοριστεί η ενεργοποίηση του δικτύου σε συγκεκριμένες ώρες κάθε μέρα, απενεργοποίηση του δικτύου το βράδυ και μεταφορά του υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού για επίβλεψη της χρήσης του.
Το ζήτημα της εξάρτησης από το διαδίκτυο και τις οθόνες αφορά όλους, μεγάλους και μικρούς, οπότε χρειάζεται εντοπισμός του προβλήματος, κατανόηση των αιτίων και των επιπτώσεων και εφαρμογή αποδοτικών λύσεων για την αντιμετώπισή του. Η επικοινωνία, το ενδιαφέρον και η σχέση αποτελούν πάντα την πιο κατάλληλη μέθοδο. Σε περίπτωση φυσικά που οι ενδεδειγμένες συστάσεις δεν αποδώσουν, οι γονείς χρειάζεται να απευθυνθούν σε ειδικό ψυχικής υγείας ή στους οργανωμένους φορείς για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.
