Αν είσαι γονιός, το πιθανότερο είναι ότι έχεις σιχαθεί πλέον να διαβάζεις άρθρα και να ακούς ειδικούς και «ειδικούς» που στην προσπάθειά τους να σε «συμβουλεύσουν» το μόνο που καταφέρνουν είναι να σε γεμίζουν ενοχές. Η σχέση του παιδιού σου με την τηλεόραση είναι ένας από τους αγαπημένους «τομείς» που ξεσηκώνουν μεγάλες συζητήσεις: Από ποια ηλικία επιτρέπεται να βλέπει ένα μικρό παιδί τηλεόραση; Πόση ώρα; Ποιες εκπομπές;
Οι περισσότεροι παιδίατροι θα απαντήσουν ότι ένα παιδί δεν πρέπει να βλέπει καθόλου τηλεόραση κατά τα δύο πρώτα έτη της ζωής (αυτό υποστηρίζει ο ΠΟΥ, ενώ η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής κατεβάζει το όριο στους 18 μήνες). Μεγαλώνοντας, ο χρόνος θέασης πρέπει να είναι πολύ περιορισμένος. Οι επιστήμονες τα λένε πάρα πολύ καλά. Κανείς, όμως, δεν βρίσκεται να συμβουλεύσει τον νέο και άπειρο γονιό πώς αλλιώς να απασχολήσει ένα νήπιο όλες αυτές τις ώρες που βρίσκεται μέσα στο σπίτι.
Ή σχεδόν κανείς. Η σύμβουλος γονέων Janet Lansbury καταθέτει ότι απορεί: «Ακούμε τους ειδικούς να λένε ότι, αντί τηλεόρασης, οι γονείς πρέπει να διαβάζουν στα μικρά τους παραμύθια, να κάνουν κατασκευές, να τους τραγουδούν, να παίζουν κρυφτό… Εξαιρετικά όλα αυτά, όμως, οι γονείς πρέπει επίσης όσο είναι μέσα στο σπίτι να κάνουν κάποιες δουλειές, να μαγειρέψουν, να πάνε στην τουαλέτα, να μιλήσουν στο τηλέφωνο. Οι περισσότεροι γονείς γνωρίζουν ότι χρειάζεται να αφιερώσουν χρόνο και ενέργεια στο μωρό τους. Έχουν ανάγκη, όμως, μέσα στη μέρα και από ένα διάλλειμα. Και είναι σχεδόν προσβλητικό οι ειδικοί να μην το κατανοούν αυτό».
Η τηλεόραση καταπνίγει τη χαρά του αυτοκατευθυνόμενου παιχνιδιού
Η Lansbury, η οποία έχει μεγαλώσει και τρία παιδιά, φαίνεται πως έχει βρει τη χρυσή τομή, χάρη στην οποία και οι οθόνες αποφεύγονται και ο γονιός μπορεί να κερδίσει λίγο χρόνο για τον εαυτό του. «Και απορώ γιατί δεν γίνεται περισσότερος λόγος γι ’αυτό από τους ειδικούς: αναφέρομαι στη χαρά που μπορεί να προσφέρει σε ένα μικρό παιδί το αυτοκατευθυνόμενο παιχνίδι, όπως το σύστησε η παιδίατρος Emmi Pikler και η έγκριτη παιδαγωγός Magda Gerber».
Αν το σκεφτείτε, ο λόγος που ανοίγουμε την τηλεόραση και στα μεγαλύτερα παιδιά είναι για να απασχοληθούν κάπως όσο εμείς πρέπει να κάνουμε κάτι άλλο. Αυτό στερεί από το παιδί την διάθεση να βρει μόνο του έναν τρόπο να απασχολήσει τον εαυτό του – ουσιαστικά «ξεμαθαίνει» να αυτοαπασχολείται λόγω της ευκολίας της οθόνης. Ακόμα περισσότερο στερούνται τη χαρά αυτή τα μωρά, τα οποία είναι γεννημένα για να ονειροπολούν, να εξερευνούν, να πειραματίζονται και να παίζουν ανεξάρτητα.
Ωστόσο, λέει η Lansbury, παρόλο που η διάθεση αυτή έρχεται φυσικά σε ένα μωρό, για να μπορέσει να απασχοληθεί μόνο του για αρκετή ώρα, χρειάζεται μια μικρή βοήθεια και από τους γονείς. Αυτό σημαίνει να δημιουργήσουν έναν ή δύο ασφαλείς χώρους παιχνιδιού και να το ενθαρρύνουν να περνά συστηματικά τον χρόνο που είναι ξύπνιο σε αυτούς. «Καθώς η μέρα ξεκινά οι γονείς μπορούν να κάθονται στο πάτωμα μαζί του, να το παρακολουθούν, να του μιλούν και σιγά σιγά να απομακρύνονται σε κάποια ορατή απόσταση για να δουλέψουν ή να κάνουν άλλες εργασίες. Την ίδια ώρα το μικρό τους μπορεί να γνωρίζει τα αντικείμενα του χώρου αυτού και να παίζει με ασφάλεια. Και -πιστέψτε με- όταν πλέον συνηθίσει αυτόν τον χώρο, θα θέλει να βρίσκεται εκεί ακόμα και σε μεγαλύτερη ηλικία, καθώς θα του προσφέρει γαλήνη και ανακούφιση».
Άλλες προτάσεις αυτοαπασχόλησης
Η Lansbury συμφωνεί με τους παιδιάτρους που συνιστούν να αποφεύγεται η οθόνη όσο το δυνατόν περισσότερο και για έναν ακόμα λόγο: «σου δημιουργεί μία επιπλέον έννοια, αφού πρέπει να ελέγχεις κάθε τόσο τι παρακολουθεί το παιδί και αν είναι κατάλληλο για την ηλικία του».
«Προσωπικά την απέφυγα σχεδόν τελείως μέχρι που τα παιδιά μου έγιναν 3 ετών. Πώς τα απασχολούσα; Εξάντλησα τις ξυλομπογιές, τα τουβλάκια και τα κουκλόσπιτα, τα παζλ, τα παιχνίδια με σχήματα, τις πλαστελίνες, τα βιβλία, τις μπάλες και αυτοκινητάκια. Κι όταν καταλάβαινα πως τα παιδιά μου έχουν πλέον βαρεθεί, έβλεπα πως είτε θα έβρισκαν μια νέα ιδέα παιχνιδιού, είτε θα ήθελαν για λίγο την προσοχή μου ή απλά θα νύσταζαν», περιγράφει.
Η Lansbury προτείνει κάτι ακόμα, πριν καταφύγουν οι νέοι γονείς στην τηλεόραση: Τα audiobooks ή τα παιδικά podcasts. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι διαθέτουν audiobooks, ενώ με μια απλή αναζήτηση online (ακόμα και στο YouTube) θα βρείτε δωρεάν αφηγήσεις παραμυθιών (ναι και κάτι καλό που άφησε η πανδημία). «Τα ψηφιακά αυτά μέσα απασχόλησης δεν παρεμβαίνουν στις γνωστικές ικανότητες του παιδιού όσο η τηλεόραση. Αντίθετα, μπορούν να ενεργοποιήσουν τη φαντασία του, χωρίς να το “αποβλακώνουν” και σίγουρα μπορείτε να ελέγξετε την καταλληλόλητά τους», λέει η ίδια.
Και καταλήγει: «Καθυστερώντας την χρήση τηλεόρασης δίνουμε περισσότερες ευκαιρίες στο παιδί μας να αναπτύξει τις νευρωνικές οδούς που χρειάζονται για να γίνει καλός ακροατής και μαθητής. Με το αυτοκατευθυνόμενο παιχνίδι εξασκεί τη λεπτή και αδρή του κινητικότητα, μαθαίνει να επιλύει προβλήματα, γίνεται πιο δημιουργικό και αποκτά μια ισχυρότερη αίσθηση του εαυτού του».
