«Η ευτυχία στους έξυπνους ανθρώπους είναι το σπανιότερο πράγμα που ξέρω», έλεγε ένας χαρακτήρας στον «Κήπο της Εδέμ» του Χέμινγουεϊ. Ο αφορισμός του μείζονα αμερικανού συγγραφέα ουσιαστικά είναι απόρροια του πολύ πιο διάσημου, «η άγνοια είναι ευτυχία». Το ρητό με τη σειρά του υπενθυμίζει περιπτώσεις σαν το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ, μιας ευρέως μελετημένης γνωστικής διαταραχής, σύμφωνα με την οποία άτομα περιορισμένων δεξιοτήτων τείνουν αποκτούν μια ψευδαίσθηση ανωτερότητας, εκτιμώντας εσφαλμένα ότι οι γνωστικές τους ικανότητες είναι υψηλότερες από ό,τι στην πραγματικότητα.
Η υπόθεση του Χέμινγουεϊ ωστόσο κρύβει και ορισμένους βαθύτερους προβληματισμούς. Μπορούμε αναμφίβολα να επικαλεστούμε άφθονες δυστυχισμένες ευφυΐες, είτε από το στενό μας περιβάλλον είτε από τον χώρο των διασήμων. Είναι όμως η νοημοσύνη καθαυτή το πρόβλημά τους; Οι μελετητές της ευτυχίας έχουν ερευνήσει αυτό το ερώτημα και η απάντηση είναι, όπως σε πολλά ζητήματα της ζωής: εξαρτάται. Τα εφόδια που έχεις μπορεί να σε ανεβάσουν ή να σε τραβήξουν κάτω. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο που χρησιμοποιούνται. Πολλοί άνθρωποι βλέπουν τη νοημοσύνη ως έναν τρόπο να προηγηθούν των άλλων. Αλλά για να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι, ίσως έχει νόημα να κάνουμε το αντίθετο.
Μπορεί να υποτεθεί ότι η ευφυΐα, είτε πρόκειται για το συμβατικά μετρήσιμο IQ, τη συναισθηματική νοημοσύνη, το μουσικό ταλέντο ή όποιο άλλο πεδίο στο οποίο μπορεί ένα άτομο να διαπρέψει, αυξάνει τις πιθανότητες να ευτυχήσει στη ζωή του.
Άλλωστε, τα άτομα με υψηλότερες γνωστικές ικανότητες θα πρέπει λογικά να έχουν περισσότερες συναρπαστικές ευκαιρίες ζωής από άλλους. Θα έπρεπε επίσης να είναι σε θέση να αποκτούν περισσότερους πόρους για να βελτιώσουν την ευημερία τους. Γενικά ωστόσο, δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της γενικής νοημοσύνης και της ικανοποίησης από τη ζωή σε ατομικό επίπεδο.
Τα συστατικά της νοημοσύνης και οι συσχετίσεις με την ευτυχία
Το 2022, ερευνητές του Weill Cornell Medicine και του πανεπιστημίου Fordham της Νέας Υόρκης εξέτασαν τη συσχέτιση μεταξύ ευεξίας και διαφόρων δομικών στοιχείων της νευρογνωστικής ικανότητας: μνήμη, ταχύτητα επεξεργασίας, συλλογισμός, χωρική οπτικοποίηση και λεξιλόγιο. Τα μόνα συστατικά της νοημοσύνης που βρήκαν ότι σχετίζονται θετικά με την ευτυχία ήταν η χωρική οπτικοποίηση, η μνήμη και η ταχύτητα επεξεργασίας. Αλλά αυτές οι σχέσεις ήταν φευγαλέες και σχετιζόμενες με την ηλικία.
