Aς ξεκινήσουμε από τα βασικά: τι είναι λοιπόν η κοινωνική νοημοσύνη; Ο «πατέρας» της, ο Αμερικανός ψυχολόγος Edward Thorndike, που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο το 1920, την περιέγραψε ως «την ικανότητα να καταλαβαίνεις και να διαχειρίζεσαι άντρες και γυναίκες, αγόρια και κορίτσια, να δρας σοφά στις ανθρώπινες σχέσεις». Είναι δηλαδή η ικανότητα του να αναγνωρίζεις, να ελέγχεις, να εκφράζεις τα συναισθήματά σου και να διαχειρίζεσαι τις διαπροσωπικές σου σχέσεις σωστά, με σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Μπορεί η κοινωνική νοημοσύνη να μη μετριέται, όπως η ευφυΐα για παράδειγμα με τον δείκτη IQ, ωστόσο είναι εύκολο να αντιληφθείς ότι υπάρχει σε ανεπτυγμένο βαθμό σε κάποιο άτομο ή ότι δεν υπάρχει καθόλου, καθώς καθρεφτίζει τις σχέσεις του με το περιβάλλον του, οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο και συγγραφέα Daniel Goleman, τα κύρια χαρακτηριστικά που διαθέτουν οι κοινωνικά ευφυείς άνθρωποι είναι τα εξής:
- Αυτογνωσία
- Ενσυναίσθηση
- Αυτοέλεγχος
- Αυτοπαρουσίαση
- Kοινωνική γνώση
Στο τελευταίο χαρακτηριστικό περιλαμβάνεται η επίγνωση του τι μπορεί να βλάψει ή να εκτροχιάσει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και σχέσεις. Όπως τα ακόλουθα, κοινά λάθη που αποφεύγουν όσοι διακρίνονται από ανεπτυγμένη κοινωνική νοημοσύνη.
Δε συγκρούονται
Φαντάσου το εξής: Έχει βγει για ποτό με φίλους και με φίλους αυτών που δε γνωρίζεις πολύ καλά. Η συζήτηση στρέφεται στην πολιτική και ξαφνικά βρίσκεσαι στη μέση μίας πολύ έντονης συζήτησης. Εκφράζεις τη γνώμη σου, αλλά όσο περισσότερο μιλάς, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς ότι είσαι μειοψηφία. Πώς το χειρίζεσαι; Οι κοινωνικά ευφυείς άνθρωποι γνωρίζουν πότε να σιωπούν και να ακούν. Καταλαβαίνουν ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράσει τη δική του γνώμη και ότι μία συζήτηση μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε λογομαχία αν δεν είναι προσεκτικοί. Στην παραπάνω περίσταση, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να ακούσεις την άποψη του άλλου. Δε χρειάζεται να συμφωνήσεις μαζί του, αλλά είναι σημαντικό να καταλάβεις από πού προέρχονται τα λόγια του, το background και τα βιώματά του. Μερικές φορές, ο καλύτερος τρόπος για να κερδίσεις μία διαφωνία είναι να μην επιδιώξεις να υπάρξει. Αντί να μένεις στη σκέψη του «έχω πάντα δίκιο», καλύτερα να σκεφτείς ότι «ο καθένας έχει δίκιο σύμφωνα με τις αντιλήψεις του».
Δεν αποφεύγουν την οπτική επαφή
Το να κοιτάς τον συνομιλητή σου στα μάτια, να μην αποφεύγεις το βλέμμα του και να μη μιλάς κοιτώντας δεξιά και αριστερά είναι πρώτα από όλα ένδειξη σεβασμού. Δείχνει επίσης ότι έχεις διάθεση για επικοινωνία και διάλογο, ότι είσαι καλός ακροατής και κάνεις τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου να αισθανθεί όμορφα να ξεδιπλώσει τις όποιες σκέψεις του.
Δεν κουτσομπολεύουν
Το κουτσομπολιό είναι μια μορφή σχεσιακής επιθετικότητας. Είναι ένας τρόπος να ελέγχεις και να χειραγωγείς τους άλλους διαδίδοντας φήμες και μισές αλήθειες. Γι’ αυτό και είναι ο πιο γρήγορος δρόμος για να διαλύσεις την εμπιστοσύνη, να δημιουργήσεις ένταση και απόσταση και να στρέψεις τον έναν εναντίον του άλλου. Αντ’ αυτού, οι κοινωνικά ευφυείς επικεντρώνονται στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και στο χτίσιμο δυνατών σχέσεων, που βασίζονται στην αλληλοεκτίμηση. Μοιράζονται σημαντικές πληροφορίες που φτάνουν στα αυτιά τους απευθείας με το εμπλεκόμενο άτομο και όχι μέσω τρίτων. Έτσι, δημιουργούν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας που αποτρέπουν τις παρεξηγήσεις.
Δε μονοπωλούν τις συζητήσεις
Σίγουρα σου έχει συμβεί να είσαι σε μία παρέα ή ακόμα και στη δική σου παρέα και να είναι αυτός ο γνωστός ή ο φίλος που δε σταματά ποτέ να μιλά, μονοπωλεί τις συζητήσεις και θέλει να είναι συνέχεια το επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Οι συζητήσεις είναι σαν ένας αγώνας τένις, όπου η μπάλα πηγαίνεις μπρος-πίσω μεταξύ των παικτών. Δεν είναι δηλαδή μονόπλευρες, αλλά αμφίδρομες. Για να αποφύγουν να μονοπωλήσουν τη συζήτηση, όσοι έχουν κοινωνική νοημοσύνη κάνουν πολλές ερωτήσεις. Είναι περίεργοι για τους άλλους ανθρώπους και θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτούς. Γνωρίζουν επίσης ότι σε κανέναν δεν αρέσει εκείνος ο τύπος που το παίζει παντογνώστης. Έτσι, προσπαθούν να είναι ταπεινοί και ανοιχτόμυαλοι, ακόμα και αν γνωρίζουν περισσότερα από τους άλλους.
Δεν παίζουν το παιχνίδι της ενοχής
Οι κοινωνικά ευφυείς άνθρωποι αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους. Γνωρίζουν ότι το να κουνήσουν το δάχτυλο και να αρχίζουν να μοιράζουν ευθύνες, να κατηγορούν και να γεμίζουν τους γύρω τους με ενοχές, το μόνο που κάνει είναι να επιδεινώνει την κατάσταση. Δεν αναζητούν τον αποδιοπομπαίο τράγο, αλλά αναρωτιούνται: «Τι μπορώ να κάνω για να διορθώσω τα πράγματα;». Καταλαβαίνουν ότι κανείς δεν είναι τέλειος και όλοι κάνουμε λάθη. Αυτό που μετράει είναι πώς τα αντιμετωπίζουμε. Έτσι, αν υπάρχει σύγκρουση σε μια σχέση, κάνουν ένα βήμα πίσω και βλέπουν τα πράγματα από την οπτική γωνία του άλλου. Μόνο τότε μπορούν να βρουν μία λύση που να λειτουργεί και για τα δύο μέρη.
Εν κατακλείδι Το να είσαι κοινωνικά έξυπνος, να έχεις αναπτυγμένη την κοινωνική σου νοημοσύνη είναι το κλειδί για να έχεις επιτυχημένες σχέσεις σε κάθε επίπεδο, προσωπικό και επαγγελματικό. Έχοντας επίγνωση των πραγμάτων που μπορούν να βλάψουν ή να εκτροχιάσουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, μπορείς να αποφύγεις συνηθισμένα λάθη και να δημιουργήσεις δυνατές σχέσεις εκτίμησης, σεβασμού και εμπιστοσύνης με τους γύρω σου.
