Τα θεωρούσαμε δεδομένα και τελικά δεν ισχύουν…
Έχεις ακούσει ποτέ ότι ο κεραυνός δε χτυπάει ποτέ δύο φορές στο ίδιο σημείο; Ή ότι το να είσαι έξω στο κρύο μπορεί να σε κάνει να κρυολογήσεις; Αυτές είναι μερικά μόνο από τα πολλά fake news που έχουν εισχωρήσει στη συλλογική μας αντίληψη για τον κόσμο. Έχουν περάσει από γενιά σε γενιά και, ως αποτέλεσμα, έχουν εμπεδωθεί τόσο πολύ στη συνείδησή μας ώστε τα αποδεχόμαστε ως γεγονότα. Σήμερα, είμαστε εδώ για να καταρρίψουμε αυτούς τους μύθους και να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Από παρεξηγημένα φυσικά φαινόμενα μέχρι μακροχρόνιες ιστορικές πεποιθήσεις, αυτή η λίστα αντιμετωπίζει αυτές τις ευρέως διαδεδομένες πλάνες όλου του κόσμου. Πιθανότατα, θα εκπλαγείς όταν μάθεις ότι κάποιες «αλήθειες» που πίστευες για χρόνια, είναι στην πραγματικότητα προϊόντα φαντασίας και λαϊκής κουλτούρας.
Δεν είναι όλες οι έρημοι καυτές
Όταν ακούμε τη λέξη «έρημος», πιθανότατα μας έρχονται στο μυαλό αμμόλοφοι κάτω από τον καυτό ήλιο. Αλλά να ένα σοκαριστικό στοιχείο: δεν είναι όλες οι έρημοι καυτές. Ο ορισμός της ερήμου είναι στην πραγματικότητα μια περιοχή που δέχεται λιγότερα από 254 χιλιοστά βροχόπτωσης ετησίως, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία της.Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη έρημος στη Γη είναι μια ψυχρή έρημος. Με ένα επιβλητικό μέγεθος περίπου 14,2 τετραγωνικών χιλιομέτρων, η Ανταρκτική χαρακτηρίζεται ως έρημος λόγω των εξαιρετικά χαμηλών βροχοπτώσεων και της έλλειψης βλάστησης.
Αλλά αντί για αμμόλοφους, εκεί βρίσκουμε χιόνι και πάγο, με μέσες θερμοκρασίες που κυμαίνονται από -10°C στην ακτή έως -60°C στην ενδοχώρα. Άλλες ψυχρές περιοχές, όπως τμήματα της Αρκτικής και ορεινές περιοχές μεγάλου υψομέτρου, κατατάσσονται επίσης στις ερήμους λόγω των χαμηλών βροχοπτώσεων. Έτσι, την επόμενη φορά που θα σκεφτείς τις ερήμους, θυμήσου ότι δεν είναι μόνο ζέστη και άμμος.
Τα διαμάντια δεν είναι τόσο σπάνια όσο νομίζεις
Τα διαμάντια προβάλλονται συχνά ως σπάνιοι και πολύτιμοι λίθοι, σύμβολο πολυτέλειας και πλούτου. Πράγματι, το τελευταίο ισχύει, αλλά δεν είναι και τόσο σπάνια πια. Η εταιρεία De Beers εδραίωσε την έννοια των διαμαντιών ως σπάνιων και πολύτιμων τη δεκαετία του 1930-40. Ήλεγχε την αγορά, ρυθμίζοντας την προσφορά διαμαντιών και δημιουργώντας μια αντιληπτή σπανιότητα.
Ο έλεγχός τους στην παγκόσμια αγορά διαμαντιών παρέμεινε ακόμη και μέχρι τη δεκαετία του 2000. Οι ίδιοι οι ερευνητές της De Beers εκτιμούν ότι η παγκόσμια προσφορά φυσικών διαμαντιών θα εξαντληθεί σε 20-30 χρόνια, ωστόσο η εισαγωγή των εργαστηριακών διαμαντιών μας έδειξε ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε πολύτιμους λίθους πανομοιότυπους με τα φυσικά διαμάντια χωρίς εξόρυξη.
Έτσι, ενώ τα διαμάντια δεν είναι τόσο άφθονα όσο άλλοι πολύτιμοι λίθοι, η ιδέα της ακραίας σπανιότητάς τους είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν των τακτικών μάρκετινγκ των αρχών του 20ού αιώνα.
Δεν είμαστε σίγουροι ότι το μήλο ήταν το απαγορευμένο φρούτο
Ο περιβόητος καρπός που άρπαξε η Εύα στον Κήπο της Εδέμ έχει απεικονιστεί ως μήλο σε αμέτρητους πίνακες, ταινίες και ιστορίες. Είναι τόσο βαθιά ριζωμένο στο μυαλό μας που είναι δύσκολο να το φανταστούμε να είναι κάτι άλλο. Ωστόσο, εδώ είναι η παγίδα: η Βίβλος δεν προσδιορίζει ποτέ συγκεκριμένα τον καρπό από το Δέντρο της Γνώσης. Αναφέρεται μόνο σε έναν «καρπό».
Η παρανόηση του μήλου μπορεί να αποδοθεί σε λατινικές μεταφράσεις της Βίβλου, όπου χρησιμοποιούνταν η λέξη malus, η οποία μπορεί να σημαίνει τόσο «κακό» όσο και «μήλο». Αυτό, με την πάροδο του χρόνου, συνέδεσε τις δύο ιδέες. Μέχρι τον Μεσαίωνα, ο μύθος είχε εδραιωθεί, παρόλο που δεν είχε άμεση γραπτή βάση. Διάφοροι μελετητές έχουν προτείνει ότι ο αναγραφόμενος καρπός θα μπορούσε να είναι σύκο, σταφύλι, ρόδι.
Το κρύο δεν είναι η πραγματική αιτία του κρυολογήματος
Μπορεί να πίστευες ότι είναι προάγγελος του κρυολογήματος, αλλά αυτό δεν είναι ακριβώς αλήθεια. Αν και γενικά πιστεύεται ότι το να βρισκόμαστε στο κρύο ή στη βροχή μπορεί να μας αρρωστήσει, η αλήθεια είναι κάπως διαφορετική. Οι πραγματικοί ένοχοι είναι οι ιοί και όχι οι χαμηλές θερμοκρασίες: Οι ιοί του κρυολογήματος πολλαπλασιάζονται ευκολότερα σε ξηρότερες εσωτερικές συνθήκες, οι οποίες είναι πιο διαδεδομένες στο κρύο. Αυτοί οι ιοί μεταδίδονται μέσω της επαφής με μολυσμένα άτομα, όχι μέσω του περιβάλλοντος. Αν και ο κρύος αέρας μπορεί να κάνει τη μύτη μας να τρέχει και να θέσει ενδεχομένως σε κίνδυνο το ανοσοποιητικό μας σύστημα, η έκθεση σε αυτούς τους μολυσματικούς ιούς είναι αυτή που προκαλεί τις χειμερινές ασθένειες.
Ο κεραυνός μπορεί να πέσει δεύτερη φορά στο ίδιο μέρος
Αντίθετα με τη δημοφιλή πεποίθηση, ο κεραυνός μπορεί να χτυπήσει το ίδιο μέρος δύο φορές. Για την ακρίβεια, συχνά χτυπάει το ίδιο σημείο πολλές φορές, ειδικά αν οι συνθήκες είναι κατάλληλες για ένα χτύπημα. Ο κεραυνός έλκεται φυσικά από το ψηλότερο αντικείμενο σε μια περιοχή, και αυτό συχνά γίνεται επαναλαμβανόμενος στόχος. Άλλες φυσικές και τεχνητές υψηλές κατασκευές, όπως ψηλά δέντρα, βουνά και ραδιοφωνικές κεραίες, γίνονται επίσης συχνά μαγνήτες κεραυνών.
Ενώ η πιθανότητα να χτυπηθεί δύο φορές ένα τυχαίο σημείο είναι μικρή, τα σταθερά ορόσημα συχνά χτυπιούνται πολλές φορές υπό τις κατάλληλες συνθήκες. Έτσι, την επόμενη φορά που θα αναζητήσεις καταφύγιο κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, θυμήσου ότι το δέντρο που μόλις χτυπήθηκε μπορεί κάλλιστα να χτυπηθεί ξανά. Η ιδέα ότι ο κεραυνός δε χτυπά ποτέ δύο φορές στο ίδιο σημείο είναι ένας μύθος.
Το Σινικό Τείχος δεν είναι και τόσο ορατό από το Διάστημα τελικά
Να ένα «γεγονός» που έχει κάνει το γύρο του σε παιχνίδια γνώσεων: Το Σινικό Τείχος της Κίνας είναι η μόνη τεχνητή κατασκευή που είναι ορατή από το διάστημα. Ακούγεται εντυπωσιακό, σωστά; Δυστυχώς ή ευτυχώς μιλάμε για ακόμη μια «φούσκα». Το Σινικό Τείχος, αν και μεγαλειώδες και εκτεταμένο, είναι απλά πολύ στενό για να είναι ορατό από την τροχιά του πλανήτη μας. Αυτός ο μύθος αιώνων, είναι ένα ακόμη παράδειγμα του πώς οι λαϊκές δοξασίες μπορούν να εδραιωθούν βαθιά στη συλλογική μας γνώση.
Οι καμπούρες της καμήλας δεν είναι δεξαμενές νερού
Οι καμπούρες στην πλάτη μιας καμήλας συχνά πιστεύεται ότι είναι γεμάτες με νερό, σωστά; Εξάλλου, οι καμήλες φημίζονται για την ικανότητά τους να αντέχουν τις σκληρές συνθήκες της ερήμου και να διανύουν μεγάλες αποστάσεις χωρίς νερό. Ωστόσο, ήρθε η ώρα να καταρριφθεί αυτός ο μύθος. Οι καμπούρες των καμηλών δεν είναι γεμάτες με νερό. Στην πραγματικότητα είναι δεξαμενές λιπώδους ιστού. Αυτό το λίπος μεταβολίζεται σε ενέργεια όταν οι πηγές τροφής και νερού είναι σπάνιες, συντηρώντας την καμήλα στα μακρινά ταξίδια της στην έρημο. Όταν τελικά μια καμήλα ενυδατώνεται, μπορεί να πιει μέχρι και 151 λίτρα νερού με τη μία, αλλά αυτό το νερό αποθηκεύεται στην κυκλοφορία του αίματος, όχι στην καμπούρα της.
Τα μπισκότα τύχης δεν είναι κινεζική εφεύρεση
Τελείωσες ποτέ το γεύμα σου σε κινέζικο εστιατόριο με ένα μπισκότο τύχης; Μπορεί να πίστευες ότι αυτά τα γλυκά, τραγανά μπισκότα με τα κρυμμένα μηνύματα ήταν ένα βασικό κομμάτι της κινεζικής κουζίνας. Τελικά, τα πράγματα δεν είναι όπως μοιάζουν. Τα μπισκότα τύχης δεν είναι κινεζική εφεύρεση, καθώς έχουν τις ρίζες τους στην Ιαπωνία και το Σαν Φρανσίσκο.Τα μπισκότα όπως τα ξέρουμε σήμερα, με τις προβλέψεις, προέρχονται από τις αρχές του 20ού αιώνα στο Σαν Φρανσίσκο. Φτιάχτηκαν από τον Makoto Hagiwara, έναν Ιάπωνα μετανάστη, στον ιαπωνικό κήπο τσαγιού.
Ωστόσο, ένας παρόμοιος τύπος μπισκότου -με ένα μήνυμα στο εσωτερικό του- βρέθηκε στην Ιαπωνία ήδη από τον 19ο αιώνα. Αν και τα μπισκότα τύχης μπορεί να αποτελούν βασικό συστατικό των αμερικανικών κινεζικών εστιατορίων, δεν αποτελούν γνήσιο μέρος της παραδοσιακής κινεζικής κουζίνας.
Κι όμως οι Βίκινγκς δεν είχαν κράνη με κέρατα
Όταν φαντάζεσαι έναν Βίκινγκ, ποια είναι η πρώτη εικόνα που σου έρχεται στο μυαλό; Ένας άγριος πολεμιστής με κράνος με κέρατα, σωστά; Λοιπόν, ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε αυτή την εικόνα. Παρά τη δημοφιλή απεικόνισή τους στα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης, οι Βίκινγκς δεν φορούσαν στην πραγματικότητα κράνη με κέρατα. Άλλωστε οι Vikings στο Netflix, δεν ακολουθούν αυτήν την παράνοια.
Αυτή η δημοφιλής εικόνα είναι μια εφεύρεση της βικτοριανής εποχής: Η ιδέα ότι οι Βίκινγκς φορούσαν κράνη με κέρατα διαδόθηκε σε μεγάλο βαθμό από ρομαντικές καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του 19ου αιώνα. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι Βίκινγκς φορούσαν τέτοια κράνη.
Η Κλεοπάτρα δεν ήταν Αιγύπτια
Ο περισσότερος κόσμος, όταν σκέφτεται την Κλεοπάτρα φαντάζεται μια Αιγύπτια βασίλισσα. Όπως ίσως γνωρίζουμε στην Ελλάδα όμως, η Κλεοπάτρα, μία από τις πιο διάσημες γυναίκες στην ιστορία, δεν ήταν στην πραγματικότητα Αιγύπτια. Η καταγωγή της ανάγεται στην ελληνική Μακεδονία. Ήταν μέλος της δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία ήταν ελληνικής μακεδονικής καταγωγής. Η δυναστεία αυτή ήρθε στην εξουσία στην Αίγυπτο μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ενώ η Κλεοπάτρα γεννήθηκε στην Αίγυπτο και ήταν η πρώτη στη δυναστεία της που έμαθε την αιγυπτιακή γλώσσα, η καταγωγή της δεν ήταν αρχικά από την Αίγυπτο. Ήταν Ελληνίδα Μακεδόνισσα, που κυβερνούσε την Αίγυπτο.
