Η εφηβεία είναι η περίοδος της μετάβασης από την παιδική στην ώριμη ηλικία κι έχει για κέντρο της την ήβη. Σαν όρος δηλαδή, αφορά στο σύνολο των ψυχικών λειτουργιών που συντελούνται επί τη ήβης (= εφηβεία) για να μπορέσει το άτομο να ενσωματώσει ψυχικά τις μεγάλες αλλαγές που προκύπτουν απ’ αυτήν.
Εκφράσεις όπως “Δεν ξέρω πλέον τι να κάνω. Προσπάθησα τα πάντα”, ή “Καμία τιμωρία δεν φαίνεται να διορθώνει τη συμπεριφορά του / της” είναι πολύ συνηθισμένες για τους γονείς με παιδιά στην εφηβεία. Οποιαδήποτε συμβουλή και αν ακολουθήσουν, φαίνεται ότι δεν έχει αποτέλεσμα. Η πλειοψηφία των εφήβων φτάνει τα πράγματα στα άκρα, ωθώντας τους γονείς άλλες φορές σε απόγνωση, άλλες σε έκπληξη και άλλες σε θυμό.
Η συμπεριφορά αυτή του εφήβου είναι φυσιολογική και ενθαρρύνεται ακόμη περισσότερο από το περιβάλλον του, όπως οι φίλοι, αλλά και τα μέσα επικοινωνίας (τηλεόραση, μουσική). Στη φάση αυτή ο έφηβος πιστεύει ότι είναι ”cool” να μιλά απότομα και άσχημα στους γονείς του και ενίοτε στους καθηγητές του. Η κατάσταση επιβαρύνεται όταν οι γονείς είτε δεν έχουν τον απαραίτητο χρόνο να αφιερώσουν στο παιδί, είτε δεν έχουν τη δύναμη να αντιμετωπίσουν αποφασιστικά αυτή την κατάσταση.
Αντί λοιπόν να “πνιγόμαστε” από την απόγνωση, ας δούμε κάποιους τρόπους αντιμετώπισης της άσχημης συμπεριφοράς:
- Να είστε αποφασισμένοι. Θα είναι λάθος να επιλέξετε έναν τρόπο αντιμετώπισης της συμπεριφοράς του παιδιού σας και στη συνέχεια να μην το τηρήσετε. Ακόμα χειρότερα, αν δεν τηρήσετε τις συνέπειες που θα έχετε θέσει εσείς οι ίδιοι. Δεν θα δείτε ποτέ αποτέλεσμα, αφού το παιδί θα ξέρει πως ό,τι και να πείτε, τελικά θα λυγίσετε. Επιμένοντας όμως, με τον καιρό θα δικαιωθείτε. Αποφασίστε το τώρα και αλλάξτε το μέλλον του παιδιού σας! Θα είναι πολύ άσχημο αν έχει μάθει να συμπεριφέρεται με άσχημο τρόπο. Δεν θα τον ωφελήσει πουθενά. Και αυτό το μήνυμα πρέπει να το λάβει έγκαιρα!
- Μην το παίρνετε προσωπικά. Είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Να θυμάστε πάντα ότι η συμπεριφορά αυτή δεν στοχεύει εσάς προσωπικά. Αντί λοιπόν να θυμώσετε και να αντιδράσετε, να είστε σαφείς και ευθείς. Πείτε στο παιδί σας ότι δεν σας αρέσει αυτή η συμπεριφορά του και ότι δεν είναι αποδεκτή. Στη συνέχεια απλά αποχωρήστε. Μην δώσετε συνέχεια και κατ’ επέκταση αφορμή για άλλον έναν καυγά. Αν έχετε σκοπό να υπάρξει κάποια συνέπεια, τηρήστε την για όσο διάστημα έχετε δηλώσει από την αρχή. Για παράδειγμα, μία συμπεριφορά θα έχει ως συνέπεια την απώλεια του κινητού τηλεφώνου για δύο ώρες. Αν μέσα σε αυτό το διάστημα αλλάξει συμπεριφορά, τότε θα του επιστραφεί στις δύο ώρες, διαφορετικά οι δύο αυτές ώρες θα ξεκινήσουν να μετράνε από την αρχή.
- Θέστε προτεραιότητες. Φτιάχνοντας μία λίστα από αυτά που θέλετε να αλλάξετε στον έφηβο δεν είναι απαραίτητα κακό. Είναι όμως σημαντικό να ορίσουμε τη σημαντικότητα του κάθε πράγματος. Ξεκινήστε με τα τρία πιο σημαντικά, για παράδειγμα περιφρόνηση, άρνηση καθηκόντων και άσχημες κουβέντες. Στη συνέχεια, αναρωτηθείτε αν κάποιο από αυτά θέτει το παιδί σε κίνδυνο. Αν ναι, ξεκινήστε από αυτό. “Δουλεύοντας” επάνω σε ένα θέμα τη φορά και έχοντας σταθερό ρυθμό, σε λίγο καιρό θα έχετε έρθει ήδη πολύ κοντά στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
- Αποφύγετε τους καυγάδες. Από τη στιγμή που έχετε εμπλακεί σε καυγά, είστε οι χαμένοι της υπόθεσης. Όσο άσχημη συμπεριφορά και αν έχει το παιδί απέναντί σας, πρέπει να παραμείνετε ψύχραιμοι. Θυμηθείτε, η δουλειά σας είναι να καθοδηγήσετε το παιδί σας και να το διδάξετε τον σωστό τρόπο συμπεριφοράς. Να είστε λοιπόν προετοιμασμένοι.
- Ένα βήμα μπροστά, δύο πίσω. Είναι σημαντικό να είστε προετοιμασμένοι για το ότι θα υπάρξουν και αναποδιές. Η αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού είναι μία αργή διαδικασία που δεν θέλει βιασύνη. Τα παιδί μπορεί να ξανακάνει λάθη, το παιχνίδι όμως δεν είναι χαμένο. Οπλιστείτε με υπομονή, ακολουθήστε το πλάνο σας και επιμείνετε. Να θυμάστε ότι κάθε μέρα βάζετε και από ένα λιθαράκι, οπότε παραμείνετε θετικοί.
- Ενθαρρύνετε το παιδί. Είναι δική σας δουλειά να μάθετε στο παιδί σας τον τρόπο που θα συμπεριφέρεται και θα διαχειρίζεται το θυμό του. Ενθαρρύνετε κάθε προσπάθειά του και επιβραβεύστε ανάλογα όταν συμπεριφερθεί σωστά. Διαφορετικά θέστε όρια και συνέπειες. Ο ρόλος του δασκάλου και του καθοδηγητή που έχετε είναι το κλειδί στην επιτυχία!
Είναι καλό να θυμάστε ότι ο στόχος σας είναι να διδάξετε και να καθοδηγήσετε το παιδί σας, έτσι ώστε να είναι ικανό να βγει στον κόσμο με εφόδια, όντας ένας υπεύθυνος ενήλικας.
