Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα των Αγίων Παθών του Ιησού. Η Μεγάλη Δευτέρα, που ακολουθεί την Κυριακή των Βαΐων, σηματοδοτεί και την έναρξη της Εβδομάδας των Παθών. Στην λαϊκή παράδοση, συνηθίζεται κάθε μέρα να σηματοδοτείται με μια συγκεκριμένη φράση που αντικατοπτρίζει στην κυριολεξία την γενική εικόνα του Ιησού, όπως παρουσιάζεται στα Ιερά Ευαγγέλια. Έτσι, την Μεγάλη Δευτέρα λέγεται η φράση: Μεγάλη Δευτέρα – Μεγάλη μαχαίρα.
Η επόμενη μέρα της Κυριακής των Βαΐων, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη του «Παγκάλου» Ιωσήφ, γιου του Ιακώβ, η ιστορία του οποίου αναφέρεται στην παλαιά Διαθήκη, αλλά και στην άκαρπη συκιά, την οποία ο Ιησούς καταράστηκε και εκείνη ξεράθηκε μόνο με έναν του λόγο.
Ο «Πάγκαλος» Ιωσήφ, ο μικρότερος γιος του Ιακώβ, έκανε μια ενάρετη ζωή. Γι’ αυτό τον λόγο προκάλεσε τον φθόνο στα μεγαλύτερα αδέρφια του, που αποφάσισαν να τον εκδικηθούν. Τον έριξαν σε έναν λάκκο και παρουσίασαν ένα ματωμένο ρούχο στον πατέρα τους, προσπαθώντας να τον πείσουν ότι τον έφαγε κάποιο θηρίο. Ο πατέρας τους όμως δεν το πίστεψε. Έτσι αποφάσισαν, πουλήσουν τον Ιωσήφ σε εμπόρους σκλάβων, οι οποίοι με την σειρά τους τον έδωσαν στον αρχιμάγειρα του Φαραώ Πετεφρή, τον βασιλιά της Αιγύπτου εκείνη την εποχή.
Ο Ιωσήφ όμως συνέχισε την ενάρετη ζωή, παρά την προδοσία των αδερφών του. Στην Αίγυπτο, δεν ενέδωσε στις εpωτικές επιθυμίες της συζύγου του Πετεφρή. Εκείνη, όταν ο Ιωσήφ την απέρριψε, τον συκοφάντησε στον Φαραώ, ο οποίος τον έριξε στην φυλακή.
Μια μέρα, ο Φαραώ, είδε ένα παράξενο όνειρο. Θέλησε να βρει έναν άνθρωπο να ερμηνεύσει το έντονο αυτό όνειρό του. Ο Ιωσήφ ερμήνευσε το όνειρο και είπε στον Φαραώ πως θα ακολουθήσουν 7 χρόνια ευφορίας και μετά 7 χρόνια μεγάλου λιμού για την χώρα. Ο Φαραώ ευχαριστήθηκε τόσο πολύ με την προειδοποίηση του Ιωσήφ, που τον έβγαλε από την φυλακή και του έδωσε αξιώματα. Εκείνος με την σειρά του, διαχειρίστηκε άψογα τις εξουσίες που του έδωσε ο Φαραώ και προστάτεψε τον λαό στα χρόνια δυστυχίας του λιμού.
Την περίοδο του λιμού, τα αδέρφια του, που του είχαν συμπεριφερθεί με τον χειρότερο δυνατό τρόπο, εμφανίστηκαν μπροστά του, ζητώντας του βοήθεια. Εκείνος, δεν τους κράτησε καμία κακία και μάλιστα, τους προσκάλεσε να έρθουν μόνιμα στην Αίγυπτο, μαζί με τους γονείς του.
Την ίδια ημέρα, στην λειτουργία της Μεγάλης Δευτέρας, περιλαμβάνεται η ιστορία της άκαρπης συκιάς. Ο Χριστός την καταράστηκε και η συκιά ξεράθηκε με έναν του λόγο.
Ο Χριστός περπατώντας στην Ιερουσαλήμ, την επόμενη μέρα από την είσοδό του στην πόλη, παρατήρησε μια καταπράσινη συκιά και την πλησίασε με σκοπό να κόψει ένα σύκο. Όμως διαπίστωσε πως η συκιά δεν είχε καθόλου καρπούς. Ο Ιησούς τότε είπε: «Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα και εξηράνθη παραχρήμα η συκή» και η συκιά την ίδια στιγμή ξεράθηκε και γι’ αυτό λέγεται καταραμένη συκιά ή ξηρανθείσα συκιά.
Η ιστορία της άκαρπης συκιάς συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και τον λαό του Ισραήλ της εποχής, η οποίοι ήταν μόνο φαινομενικά ενάρετοι αλλά «άκαρποι» από καλά και ουσιαστικά έργα.
Το απόγευμα της Μεγάλης Δευτέρας (όπως και την Κυριακή των Βαΐων και την Μεγάλη Τρίτη), ψάλλεται η «Ακολουθία του Νυμφίου» και ο Όρθρος της επόμενης μέρας και το Μεγάλο Απόδειπνο λίγο νωρίτερα τις πρώτες απογευματινές ώρες, ενώ τα πρωινά γίνεται η προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Τα τροπάρια που ψέλνονται είναι το «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται» και το «Τὸν Νυμφῶνὰ σου βλέπω».
