Δεν είναι λίγες οι φορές που παραπέμπονται οι γονείς από κάποιο διαγνωστικό φορέα ή από το σχολείο ή από κάποιον άλλον ειδικό σε εργοθεραπευτική αξιολόγηση, χωρίς ουσιαστικά, να γνωρίζουν το τι είναι εργοθεραπεία, γιατί παραπέφθηκαν εκεί αλλά και τι να περιμένουν από αυτήν την ειδικότητα.
Η κεντρική ιδέα του επαγγέλματος είναι το έργο, η δραστηριότητα που εμπλέκεται ένας άνθρωπος σε σταθερή βάση και έχει νόημα γι αυτόν. Η εργοθεραπεία λέμε ότι αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ή τον πελάτη ολιστικά και έχει μια πελατο-κεντρική προσέγγιση. Ο άνθρωπος ζει και αλληλεπιδρά μέσα στα διάφορα περιβάλλοντα και το κάθε έργο ή δραστηριότητα που για τον ένα άνθρωπο μπορεί να είναι σημαντικό και να έχει νόημα για τον άλλον άνθρωπο μπορεί να μην έχει. Γι αυτό ακριβώς το λόγο, είναι πολύ σημαντικό στην αρχή της αξιολόγησης να διερευνηθεί και να καθοριστεί μαζί με την οικογένεια -μιας που στο συγκεκριμένο άρθρο μιλάμε για την παιδική ηλικία- ποια είναι εκείνα τα έργα τα οποία θέλουμε να ενισχύσουμε, να βελτιώσουμε ή να διατηρήσουμε τη συμμετοχή.
Από αυτήν την άποψη καταλαβαίνουμε ότι η φιλοσοφία της παρέμβασης δεν υφίσταται μόνο στο κομμάτι της συγκεκριμένης ώρας, του προστατευμένου περιβάλλοντος του εκάστοτε κέντρου. Ακόμα, δεν ξεκινά και παύει να υπάρχει μόλις τελειώσει μια δραστηριότητα που αποφασίζει ο θεραπευτής στην ώρα της παρέμβασης μόνος του.
Η εργοθεραπεία γίνεται για τον άνθρωπο, με αυτόν, σε συνεργασία με αυτόν, λαμβάνοντας υπόψη το περιβάλλον του, τις αξίες του, τις επιθυμίες του, τους ρόλους του και έχει σκοπό να προωθηθεί η συμμετοχή στα έργα που έχουν νόημα γι αυτόν στα φυσικά του περιβάλλοντα. Όποιος στόχος κι αν τεθεί, σίγουρα, θα ήταν καλό να γενικευτεί με τη βοήθεια της επανάληψης και να ενσωματωθεί στην καθημερινότητα. Αφού, λοιπόν ειπώθηκαν αυτά ας δούμε πιο λεπτομερώς βασικές έννοιες για την εργοθεραπεία.
Τι είναι εργοθεραπεία
Η εργοθεραπεία είναι η ειδικότητα που βοηθά τους ανθρώπους όλων των ηλικιών να εμπλακούν σε δραστηριότητες και έργα που έχουν νόημα γι αυτούς και που εκτελούν καθημερινά στη ζωή τους. Το έργο χρησιμοποιείται είτε ως μέσο θεραπείας είτε ως στόχο. Έννοιες όπως «έργο», «δραστηριότητα» εκφράζουν κάτι κοινό, ότι αυτά που κάνουμε καθόλη την διάρκεια της ζωής έχουν νόημα και ιδιαίτερη σημασία γιατί μας επιτρέπουν να επιβιώσουμε, να διασκεδάσουμε, να εκφραστούμε, να αναπτύξουμε δεξιότητες για την ταυτότητά μας, συμβάλλουν στην εικόνα εαυτού και στην αίσθηση της επίτευξης. Απώτερος στόχος της εργοθεραπείας είναι το άτομο να συμμετέχει και να εμπλέκεται στα έργα καθημερινής ζωής σε πραγματικές συνθήκες και στα φυσικά περιβάλλοντα.
Τι είναι «έργο;
Έργο είναι μια δραστηριότητα με σκοπό στην οποία το άτομο δεσμεύεται και συμμετέχει στην καθημερινότητα σε σταθερή βάση και από αυτήν παίρνει νόημα και ταυτότητα.
Ποια είναι τα έργα της παιδικής ηλικίας
- δραστηριότητες καθημερινής ζωής (απλές και σύνθετες)
- ξεκούραση και ο ύπνος
- η εκπαίδευση και στο σχολείο
- το παιχνίδι
- η κοινωνική συμμετοχή
- και η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
Η συμμετοχή στα έργα επηρεάζεται και αλληλεπιδρά με τους “παράγοντες του πελάτη” (αξίες, πιστεύω, σωματικές λειτουργίες, σωματικές δομές), δεξιότητες εκτέλεσης (κινητικές, αισθητηριακές, γνωστικές, εκτελεστικές, κοινωνικές), πατέντα εκτέλεσης έργου (συνήθειες, ρουτίνες, ρόλοι), περιβάλλον (πολιτιστικό, φυσικό, κοινωνικό κ.τ.λ).
Πότε απευθυνόμαστε σε εργοθεραπευτή και ποιες είναι οι συνήθεις διαγνωστικές κατηγορίες που παραπέπονται σε εργοθεραπεία κατά την παιδική ηλικία?
Με βάση όσα έχουν ειπωθεί ο γονέας μπορεί να απευθυνθεί σε έναν εργοθεραπευτή όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να συμμετάσχει λειτουργικά και ανεξάρτητα-ο βαθμός ανεξαρτησίας διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία- στα έργα καθημερινής ζωής. Συνήθη ερωτήματα είναι π.χ. « ο Γιαννάκης δυσκολεύεται να παρακολουθήσει τη δασκάλα στο σχολείο, η δασκάλα αναφέρει ότι κινείται συνεχώς ή ότι κοιτάει συνεχώς», « Η Ζωή δυσκολεύεται να πλύνει τα χέρια της, να κουρευτεί ή να πλύνει το πρόσωπό της, συνεχώς κλαίει όταν προσπαθούμε να τα κάνουμε μαζί», « Η Μαρία δεν μπορεί να κρατήσει σωστά το μολύβι, πραγματικά βλέπω ότι βάζει πολλή δύναμη στο μολύβι με αποτέλεσμα να πονάει, η γραφή της είναι κοπιώδης και αργή», « Ο Νικόλας δεν παίζει στην παιδική χαρά με άλλα παιδιά έχω παρατηρήσει ότι κάθεται πάντα και κοιτά τις κούνιες χωρίς να πηγαίνει σε αυτές, όταν τον πλησιάζουν άλλα παιδάκια έρχεται προς το μέρος μου, κάποιες φορές δεν με αντιδρά όταν θέλουν να τον αγκαλιάσουν».
Ορισμένες διαταραχές που χρήζουν εργοθεραπευτική παρέμβαση:
- ΔΕΠ-Υ , διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητα
- Δυσγραφία
- Αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή)
- Εγκεφαλική παράλυση
Επιμέλεια: Χαλδαιοπούλου Νικολέττα,
Εργοθεραπεύτρια
Επιστημονική συνεργάτης του κέντρου ειδικών θεραπειών «Efamillon»
Βιβλιογραφία
Οccupational Therapy: Domain and Process 3rd Edition, AOTA (2014).
Γρηγορίου Λαμπράκη 89, Πειραιάς Τ:2114038303
Ανωγείων 12, Νίκαια Τ:2104971840
www.efamillion.gr
