Η λέξη κουτούκι προέρχεται από την τουρκική λέξη kütük, που κυριολεκτικά σημαίνει κορμός, κούτσουρο, αλλά μεταφορικά έχει την έννοια της μικρής ταβέρνας, συνήθως υπόγειας. Οι μεταπολεμικές δεκαετίες βρίσκουν την αθηναϊκή ταβέρνα να καθιερώνεται ως οινομαγειρείο, με κατσαρόλες γεμάτες λαδερά, όσπρια, μαγειρευτά κρέατα, ψάρι τηγανητό. Φιλοξενεί συχνά μια μικρή λαϊκή ορχήστρα, οπότε γίνεται ρεμπετάδικο ή κουτούκι. Στην Αθήνα και στον Πειραιά βρίσκουμε κουτούκια με ατμόσφαιρα ωραία, παλιακή και νοσταλγική, μέρη που θέλουμε να κρυφτούμε με την παρέα, να απολαύσουμε το κρασί, το φαγητό, τον μεζέ, την κουβέντα και τη μουσική. Αν είναι ζωντανή ακόμη καλύτερα, γιατί μπορεί να ρίξουμε και καμιά στροφή.
Ο Λελούδας του Βοτανικού
Πάνω στην ξύλινη πόρτα του Λελούδα υπάρχουν ακόμα τα σημάδια από σφαίρες της κατοχικής περιόδου αλλά η ιστορία του πάει ακόμα πιο πίσω, στο 1928. Από τα παλιότερα φαγάδικα της Αθήνας, «κρυμμένος» ανάμεσα στις μάντρες και τις μεταφορικές του Βοτανικού, μένει απαράλλαχτος όλα αυτά τα χρόνια και «κοινωνεί» τους θαμώνες του ιστορία, θαλπωρή και καθαρό, τίμιο φαγητό. Πάρτε οπωσδήποτε μπακαλιάρο σκορδαλιά και κεφτεδάκια. Το κοκκινιστό ζυγούρι, τα ρεβύθια με ρέγγα στον φούρνο και οι τηγανητές πατάτες με κιμά και ξερή μυζήθρα είναι επίσης εγγύηση.
Σαλαμινίας 8-10, Βοτανικός, Τ/ 210-34.64.167
Στον Καραβίτη, δίπλα στα κρασοβάρελα
Κάτι πάει καλά όταν ένα μαγαζί κοντεύει τα 100 και γεμίζει ακόμα με κόσμο. Σταθερή αξία του Παγκρατίου ο Καραβίτης, που ξεκίνησε σαν «καρβουνιάρικο» για να εξελιχθεί σε οινομαγειρείο και έπειτα σε φημισμένη ψησταριά, χορταίνει κάθε μέρα κόσμο και κοσμάκη με αρνίσια παϊδάκια και τρυφερές μοσχαρίσιες μπριζόλες. Τα αρωματικά κεφτεδάκια του είναι must, το ίδιο και οι «χεράτες» τηγανητές πατάτες. Αγαπημένο πολλών και το σταμνάκι: κοκκινιστό ψημένο σε πήλινο το οποίο, μαζί με το λιωμένο κεφαλοτύρι που το σκεπάζει, αναποδογυρίζεται πάνω από τηγανητές πατάτες. Τα απολαμβάνουμε είτε έξω στην αυλή (όσο το επιτρέπει ο καιρός) είτε μέσα, στο χαμηλοτάβανο κτίριο με τα κεραμίδια, πλάι στα παμπάλαια κρασοβάρελα.
Παυσανίου 4, Παγκράτι, Τ/210-72.15.155
Σπύρος και Αντώνης: Για ντολμαδάκια και μπιφτέκια στα Πατήσια
Εκτός πιάτσας, σε μια παλιά μονοκατοικία στα Άνω Πατήσια σερβίρουν καλομαγειρεμένο, ταβερνίσιο φαγητό: κατσαρολάτα σαν σπιτικά και έμπειρα ψητά της σχάρας. Εδώ και σαράντα δεκαετίες το συνοικιακό κουτούκι μαζεύει πελατεία απ’ όλη την Αθήνα. Τα σαλιγκάρια και τα ντολμαδάκια είναι διαχρονικά τα περιζήτητα του καταλόγου αλλά και το μοσχαρίσιο συκώτι, τα old school μπιφτέκια και τα αρνίσια παϊδάκια στα κάρβουνα δεν πάνε πίσω. Αν πετύχετε γίδα βραστή ή φασολάδα μην τη χάσετε.
Γαβριηλίδου 24, Άνω Πατήσια, Τ/ 210-20.22.358
Κατσόγιαννος: Και ταβέρνα και κουτούκι
Ο χώρος εσωτερικά είναι ρετρό, με μωσαϊκό στο πάτωμα, με παλιές φωτογραφίες στους τοίχους και διαφημιστικές αφίσες από άλλες δεκαετίες. Μας κάνει εντύπωση ένα ξύλινο καλοδιατηρημένο ψυγείο του ‘30 που λειτουργεί κανονικά. Μπορεί να έχει μεγάλη ιστορία και φοβερή ατμόσφαιρα, αλλά αυτό που μας κάνει να πηγαίνουμε ξανά και ξανά στον Κατσόγιαννο είναι το φαγητό. Τα κεφτεδάκια με ούζο είναι όνειρο, τραγανά και νόστιμα, συνοδεύονται δε από ολόφρεσκες τηγανητές πατάτες που τις κόβει με τα χεράκια της η Ντόρα. Η χοιρινή τηγανιά με μουστάρδα και μπούκοβο είναι ζουμερή και τέλεια πικάντικη. Η συκωταριά αλλά και το μοσχαρίσιο συκώτι λιώνουν στο στόμα και πάνε πολύ με το κρασί.
Αγίου Παντελεήμονος 15, Δραπετσώνα, Τ/ 210-46.13.209
Δίπορτο: Το πιο διάσημο κουτούκι της Αθήνας
Το υπόγειο κουτούκι της αγοράς που έχει γραφτεί σε τουριστικούς οδηγούς όσο κανένα άλλο διατηρείται ατόφιο, όπως ακριβώς ήταν όταν πρωτοάνοιξε το 1911. Εδώ τρώμε χόρτα και φάβα ζεστά, μια ρεβυθάδα, μια φασολάδα, μια μοσχαρόσουπα, ένα γιουβέτσι, μια πατάτες γιαχνί, ένα ψαράκι ψητό, ένα πιάτο με σουπιές ή χταπόδι, και ψωμί. Ο κυρ Μήτσος, κατά κόσμον Δημήτρης Κολιολιός, ο παραγιός του πρώην ιδιοκτήτη, κρατάει το Δίπορτο χρόνια τώρα.
Σωκράτους 9 και Θεάτρου, Ομόνοια, Τ/210-32.11.463
Ραμόνα: Το κρυφό στην Καλλιθέα
Μια από τις πιο δημοφιλείς ταβέρνες στην Καλλιθέα εδώ και δεκαετίες. Ήταν καλοκαίρι του 1968 όταν ο Χρήστος Κασκαβέλης άνοιξε στη γωνία Αγίων Πάντων και Εσπερίδων την ταβέρνα Ραμόνα, σε ένα μικρό υπόγειo. Σήμερα συνεχίζουν τα παιδιά του αρχικού ιδιοκτήτη, η Μαρία και ο Δημήτρης, και τα τελευταία χρόνια έχουν έρθει και τα δικά τους παιδιά. Όλα περνάνε από τα χέρια της Μαρίας, που μαγειρεύει με εποχικά υλικά παραδοσιακές συνταγές και μεζέδες για μερακλήδες, όπως ορτύκια ψητά και γλυκάδια αρνίσια στα κάρβουνα. Ένα κουτούκι βγαλμένο από άλλη εποχή, που συνεχίζει και προσελκύει κόσμο από τη γειτονιά αλλά και από όλη την Αθήνα.
Μίνωος 11-13, Καλλιθέα, Τ/210-95.15.952
Το καπηλειό του Ζάχου: Στα Καμίνια όλη η Αθήνα
Σβέλτο σέρβις, ατμόσφαιρα παλιού κοτουκιού και φαγητό τίμιο και νόστιμο. Εδώ τρώμε ωραίες, φρέσκες καραβίδες και τηγανητά καλαμαράκια, πεσκανδρίτσα ζουμερή ψημένη στον φούρνο, βραστά λαχανικά και χόρτα, φάβα και πατάτες κομμένες στο χέρι, σε μερίδες τεράστιες. Ο κύριος Θωμάς σερβίρει τους πελάτες του με επαγγελματισμό και φοβερή ευγένεια. Στην κουζίνα μαγειρεύουν και ψήνουν μόνο γυναίκες μαγείρισσες και ό,τι περνάει από τα χέρια τους βγαίνει πεντανόστιμο. Στο τέλος, κερνάνε ένα γλυκάκι όλο νοστιμιά, κόκκινο μήλο Ζαγοράς, κομμένο σε φέτες και από πάνω σπιτικό γλυκό του κουταλιού βύσσινο.
Κομοτηνής 37, Καμίνια, Τ/210-48.13.325
Οινομαγειρείο Ζωοδόχος Πηγή: Γλυκές βραδιές με παρέα
Το άνοιξαν ως οινοπαντοπωλείο ο Κώστας και ο Γρηγόρης Λάμπρου πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το είδαν να σωριάζεται σε έναν βομβαρδισμό, το έφτιαξαν πάλι και το αφιέρωσαν στην Παναγία Ζωοδόχο Πηγή, τον ναό της περιοχής. Τότε πουλούσαν δικό τους κρασί και έβγαζαν μεζέ, που έφτιαχνε η κυρα-Μαρία, γυναίκα του Κώστα. Στο οινομαγειρείον που ανοίγει το βραδάκι μετά τις 8, καθόμαστε στα τραπεζάκια έξω και απολαμβάνουμε τις γλυκές βραδιές. Τρώμε καλομαγειρεμένα φαγητά, σπιτικές συνταγές και κυρίως μεζέδες. Να δοκιμάσετε οπωσδήποτε τους λαχανοντολμάδες και το «λιβανέζικο», που είναι ένας πολύ νόστιμος μεζές: πιτάκια αραβικά γεμισμένα με μπαχαράτο κιμά, σερβιρισμένα με φρέσκια ντομάτα, γιαούρτι και μαϊντανό. Από τα ψητά αξίζουν το κεμπάπ, γευστικό και κάπως πιο ελαφρύ από ό,τι σε άλλα μαγαζιά. Και το συκώτι είναι πολύ μαλακό. Σχεδόν λιώνει στο στόμα και συνοδεύεται με μια πορτοκαλένια σάλτσα μουστάρδας.
Κατσούλη 77, Καμίνια, Τ/210-48.14.438
Ειδικόν: Ατμοσφαιρικό και απείραχτο
Στις αρχές της δεκαετίας του ’20 ο Αριστείδης Παπακωνσταντίνου άνοιξε το «Οινοπαντοπωλείον το Ειδικόν», στην Αγιά Σοφιά, κοντά στη Δραπετσώνα. Πουλούσε είδη μπακαλικής, μαναβικής, είχε και μια χούφτα τραπέζια για να τρωγοπίνουν οι γείτονες, το κρασί του, τα τυριά από το τυροκομείο που έχει με τα αδέλφια του στο Γαρδίκι Τρικάλων, καμιά ντομάτα, ελιές, σαρδέλες του κουτιού και ό,τι βγάλει το τηγάνι της κυράς. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 το μαγαζί πέρασε στον γιο του Απόστολο. Έναν αιώνα από τότε που πρωτάνοιξε, πάλι Αριστείδης είναι στο κουμάντο, ο εγγονός. Τώρα λειτουργεί μόνο σαν ταβέρνα, αν και πετάγονται οι γείτονες να πάρουν λίγο τυρί ή καμιά κονσέρβα. Το εσωτερικό απείραχτο. Τα θεόρατα παμπάλαια ψυγεία, τα ζωγραφιστά τσιμπεντοπλακάκια, τα φωτιστικά, τα παλιά ραδιόφωνα, δεκάδες πινακίδες, ταμπέλες, φωτογραφίες, μικροαντικείμενα, χαμός.
Ψαρών 38 και Σαλαμίνος, Πειραιάς, Τ/ 210-46.12.674
Στο υπόγειο του Μαραθωνίτη
Κατεβαίνεις πέντε σκαλιά και βρίσκεσαι πενήντα χρόνια πίσω. Το κουτούκι του Μαραθωνίτη, αυθεντικό, με μερακλήδες μάγειρες και ψήστες, είναι προορισμός για αρνίσια παϊδάκια στα κάρβουνα. Έχουν και πρόβεια από κρέατα από την Αιτωλοακαρνανία και την ορεινής Κορινθία και μπακαλιάρο σκορδαλιά που αξίζει. Από τα «γύρω γύρω» δοκιμάστε πικάντικη τυροκαυτερή, παστουρμαδόπιτα, γίγαντες και πιπεράτη κρητική γραβιέρα. Συχνά φέρνουν και μουσικούς που παίζουν ρεμπέτικα και παλιά λαϊκά.
Βίνκελμαν 3, Μετς, Τ/210-70.17.404
Κουτρούλης: Γαρδουμπάκια χωρίς… ταμπέλα
Κατεβαίνεις τα σπαρμένα με γλάστρες σκαλιά και ξαφνικά βρίσκεσαι σε ένα νοσταλγικό συνονθύλευμα από υφαντά, κεντητές κουρτίνες, σεμεδάκια, ταγάρια, πιατικά, πίνακες, παλιές φωτογραφίες. Αυτό το κρυμμένο μαγαζί, που δεν έχει ταμπέλα, που και μεσοβδόμαδα θα το βρεις γεμάτο, έχει ατμόσφαιρα. Είναι στη θέση του από το 1949. Από το τίποτα το έστησε ο Μιχάλης Κουτρούλης. Ο γιος του ο Γιώργος, που το ανέλαβε το ’80 μαζί με τη γυναίκα του τη Γιάννα, το ’κανε πιο ταβερνίσιο. Εκείνη είναι πάντα στην κουζίνα. Φτιάχνει λαχανοντολμάδες και ένα κοκκινιστό γαρδουμπάκι γλυκοφάγωτο, με μπόλικο κρεμμύδι, φοβερή σπεσιαλιτέ, που έμαθε από τη μητέρα της, ενώ υπάρχουν και ψητά, όπως παϊδάκια και τρυφερά χοιρινά μπριζολάκια με μια απαλή σάλτσα μουστάρδας με δεντρολίβανο.
Βαρίκα 8, Αμπελόκηποι, Τ/ 210-69.13.542.
Πηγή: Γαστονόμος
