Εσείς πόσα γνωρίζετε για τις ουσίες PFAS; Βρίσκονται σε πολλά αντικείμενα της καθημερινής μας ζωής, ενώ έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν ακόμα και στο πόσιμο νερό και τη βροχή.
Έχετε ακούσει ποτέ για τις ουσίες PFAS, που ονομάζονται στα ελληνικά υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες; Πρόκειται για επιβλαβή ανθρωπογενή που υπάρχουν στον αέρα που αναπνέουμε, στο έδαφος, στο νερό που πίνουμε, ακόμα και στα ψάρια που τρώμε!
Το εντυπωσιακό είναι ότι πολλές από αυτές τις χημικές ουσίες τις χρησιμοποιούμε σε αντικείμενα και συσκευασίες της καθημερινής μας ζωής, συχνά χωρίς να το γνωρίζουμε. Για την ακρίβεια, μπορεί να βρεθούν σε πάρα πολλά προϊόντα, από τα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, μέχρι τα σαμπουάν, τις συσκευασίες τροφίμων και ορισμένα καλλυντικά.
Μάλιστα, έρευνα έχει δείξει ότι το νερό της βροχής στις περισσότερες περιοχές της Γης περιέχει επίπεδα αυτών των χημικών ουσιών που ξεπερνούν κατά πολύ τα επίπεδα ασφαλείας.
Τι είναι οι ουσίες PFAS και γιατί είναι τόσο επικίνδυνες
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα ένα-ένα, εξηγώντας αρχικά τι είναι αυτές οι ουσίες, γιατί θεωρούνται επικίνδυνες αλλά και ποιο είναι το ελπιδοφόρο μήνυμα που έστειλαν πρόσφατα οι επιστήμονες.
Οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (Perfluoroalkyl and Polyfluoroalkyl Substances) είναι περισσότερες από 4.700 και συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους και στο περιβάλλον, όπως λέει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος. Είναι επίσης γνωστές με το όνομα «παντοτινά χημικά».
Οι ουσίες PFAS, που έχουν χαρακτηριστεί και ως «νεοεμφανιζόμενοι χημικοί κίνδυνοι στην Ευρώπη», έχουν συσχετιστεί με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία και προβλήματα γονιμότητας, ενώ η ανθεκτικότητά τους στο περιβάλλον και τους οργανισμούς είναι μεγάλη. Είναι πολύ δύσκολο να απορριφθούν, παραμένουν για χιλιάδες χρόνια και συσσωρεύονται συνεχώς στο ανθρώπινο σώμα μετά από επαφή.
Οι ουσίες αυτές διαθέτουν έναν δεσμό μεταξύ ατόμων άνθρακα και φθορίου τέτοιο, που τίποτα στη φύση δεν μπορεί να τις διασπάσει. Όταν αυτές οι χημικές ουσίες «διαρρέουν» στο περιβάλλον είτε μέσω των διαδικασιών παραγωγής είτε μέσω της καθημερινής χρήσης, γίνονται μέρος του κύκλου του νερού στον πλανήτη μας.
Στα καλά νέα της ημέρας…
Δεν θα μπορούσαμε, όμως, να παραλείψουμε και τα καλά νέα. Πρόσφατα, επιστήμονες ισχυρίστηκαν ότι ανακάλυψαν τρόπο να καταστρέψουν αυτά τα «παντοτινά χημικά»! Ειδικότερα, ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το πανεπιστήμιο Northwestern ανέπτυξαν μια διαδικασία που διασπά μερικές κατηγορίες των ουσιών PFAS για πάντα. Το σημαντικό είναι ότι η διαδικασία αυτή απαιτεί σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες και δεν παράγει επιβλαβή παραπροϊόντα.
Σύμφωνα με τον ερευνητή και συν-συγγραφέα της μελέτης Kendall Houk, η απλότητα αυτής της προσέγγισης, οι συγκριτικά χαμηλές θερμοκρασίες που απαιτούνται και η απουσία οποιωνδήποτε παραπροϊόντων σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικά όρια στο πόσο νερό μπορούν να επεξεργαστούν οι επιστήμονες τη φορά. Σε ευρύτερη κλίμακα, αυτή η μέθοδος ίσως μπορέσει στο μέλλον να διευκολύνει τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού να απομακρύνουν τα PFAS από το πόσιμο νερό, πρόσθεσε ο Houk.
Τέλος, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η μέθοδός τους μπορεί να λειτουργήσει και για άλλες ουσίες PFAS, ενώ ελπίζουν ότι τα ενθαρρυντικά αποτελέσματά τους μπορεί να οδηγήσουν σε περισσότερες σχετικές έρευνες.
