Άγχος έχουμε όλοι. Όχι στον ίδιο βαθμό. Πώς θα αναγνωρίσεις αν εξελίσσεται σε απειλή για τη ζωή σου και πώς θα το νικήσεις με πρακτικούς τρόπους.
Ένα, κάποιο, άγχος το έχουμε όλοι. Υπάρχουν ωστόσο, διαφορές στα επίπεδα που το βιώνουμε και πόσο αυτά δοκιμάζουν τον οργανισμό μας. Δηλαδή, υπάρχουν διαφορές στο πόσο καταπονούμε το σώμα μας.
Από ‘κατασκευής’ το άγχος υπάρχει για να μας προφυλάσσει από επικίνδυνες καταστάσεις.
Ή όπως λέει η Dr. Mithu Storoni, ερευνήτρια νευροπεπιστήμης και συγγραφέας του “Stress Proof: The Scientific Solution to Protect Your Brain and Body” στην Telegraph “οι σύντομες εκρήξεις άγχους που περιλαμβάνουν εκρήξεις αδρεναλίνης, είναι προστατευτικές και χρήσιμες: είτε μας δίνουν την εστίαση, το κίνητρο και την ενέργεια για πάρουμε μέρος σε έναν αγώνα ή να αποφύγουμε ένα αυτοκίνητο που έρχεται κατά πάνω μας.
Αλλάζει τις παραμέτρους του και ενεργοποιεί συγκεκριμένα μονοπάτια για να αυξήσει τις πιθανότητές του να επιβιώσει από οποιαδήποτε πρόκληση”.
Η συνθήκη όμως, του εκτεταμένου άγχους είναι λειτουργία για την οποία δεν είναι ‘προγραμματισμένος’ ο άνθρωπος.
Aυτή είναι γνωστή ως overstress. Περιλαμβάνει την υπερβολική ποσότητα σωματικού ή ψυχολογικού στρες, για μεγάλες χρονικές περιόδους, χωρίς να υπάρχει διάλειμμα.
Μπορείς να καταλάβεις αν σε αφορά, σε περίπτωση που έχεις προβλήματα 1) με τη μνήμη, 2) με τη συγκέντρωση, 3) με την κρίση -οδηγείσαι σε κακές επιλογές-, 4) βλέπεις μόνο τα αρνητικά, 5) είσαι σε διαρκή ανησυχία.
Συναισθηματικά μπορεί να εκφράζεται με α) άγχος και ταραχή, β) κυκλοθυμία, ευερεθιστότητα ή θυμό, γ) αίσθημα υπερέντασης και δ) μοναξιά και απομόνωση.
Σωματικά, ‘χτυπά’ στον ύπνο (δυσκολεύεται να κοιμηθείς ή να μην ξυπνάς όλη την ώρα), στην ένταση που νιώθεις στο σώμα σου, στα πεπτικά προβλήματα, στην καούρα και τους γρήγορους καρδιακούς παλμούς, τη μειωμένη επιθυμία για άσκηση, την υπερφαγία ή την απώλεια όρεξης και την αύξηση των τραυματισμών, συν τις εθιστικές συμπεριφορές.
Το πολύ δυνατό, πολύ συχνό στρες λέγεται “οξύ στρες” και με τα χρόνια εξελίσσεται σε χρόνιο στρες. Και αυτό μπορεί να απειλήσει τη ζωή σου.
“Είναι σαν υπερβολική δόση φαρμάκου: η θεραπεία γίνεται δηλητήριο” λέει η Dr. Storoni, “αν η απόκριση στο στρες παραμένει ενεργοποιημένη, οι διαφορετικές οδοί της στραβώνουν”.
Το χρόνιο στρες αποτελεί παγκόσμια ανησυχία
Το χρόνιο στρες προκαλεί βλάβες στη σωματική και τη ψυχική μας υγεία. Που μπορεί να είναι και θανατηφόρες. Μελέτες δείχνουν πως σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη αναφέρει την σωματική κόπωση, ως αποτέλεσμα του άγχους. Το 2019 ήταν κατά 38% μικρότερο το πσοοστό.
Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης αναφέρουν ότι πάνω από το 80% όλων των επισκέψεων πρωτοβάθμιας φροντίδας έχουν μια συνιστώσα που σχετίζεται με το άγχος.
Το χρόνιο στρες έχει συνδεθεί και με τις έξι κύριες αιτίες θανάτου. Αυξάνει κατά 43% τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Ας δούμε τι συμβαίνει στο σώμα όταν έχουμε χρόνιο στρες, πάντα κατά τους ειδικούς.
Η φλεγμονή αυξάνεται
Η ανοσολόγος, με 20ετη ειδίκευση στην κατανόηση του πώς η διατροφή και ο τρόπος ζωής αλληλεπιδρούν με το ανοσοποιητικό σύστημα στην υγεία και τις ασθένειες, Dr. Jenna Macciochi διευκρινίζει ότι “η φλεγμονή είναι μέρος της ανοσολογικής σας απόκρισης.
Όταν παθαίνεις για πρώτη φορά μια μόλυνση, πυρετό, συμπτώματα κρυολογήματος ή γρίπης, πρόκειται για φλεγμονή που κάνει το σώμα σου αφιλόξενο.
Η λειτουργία αντίδρασης “μάχης ή φυγής” (flee or fight) είναι η άμυνα μας μπροστά σε έναν κίνδυνο. Προετοιμάζει το σώμα μας να αντιδράσει γρήγορα και αποτελεσματικά σε μια απειλή, απελευθερώνοντας την ουσία που λέγεται αδρεναλίνη. Αυτή πυροδοτεί αντιδράσεις.
Την ίδια ώρα, ορισμένοι δείκτες φλεγμονής αυξάνονται, με την Dr. Storoni να λέει ότι “μια οξεία απόκριση στο στρες και η φλεγμονή πιθανότατα συνδέονται με την εξελικτική μας ιστορία.
Μια αψιμαχία με αρπακτικά θα μας άφηνε ανοιχτές πληγές και μια φλεγμονώδης αντίδραση μπορεί να μας προστατεύει από τα μικρόβια που εισέρχονται μέσα από αυτές τις πληγές, σώζοντας τη ζωή μας”.
Με άλλα λόγια, το οξύ στρες μάς βάζει σε μια προφλεγμονώδη κατάσταση, που στιγμιαία είναι χρήσιμη. Εν τούτοις, το χρόνιο στρες μπορεί μερικές φορές να μας αφήσει με επίμονη φλεγμονή χαμηλού βαθμού.
Δεν παρατηρούμε μεν, εμφανή σημάδια (πυρετό ή ‘κοκκινίλα’), αλλά προκαλείται μικρή ζημιά. Είναι χαρακτηριστικό πως η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με μια σειρά από ασθένειες, όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις και οι φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ: “Δεν είναι πάντα δυνατό να απομακρύνετε τον εαυτό σας από την αγχωτική κατάσταση, επομένως βρείτε τρόπους να διαχειριστείτε το άγχος σας, όπως να δοκιμάσετε τεχνικές αναπνοής”, συστήνει η Dr. Storoni. Η διατροφή είναι το κλειδί για τη μείωση της φλεγμονής. Είναι έτσι, χρήσιμο να αποφύγουμε τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα που προκαλούν φλεγμονή και να προτιμήσουμε τα πολύχρωμα λαχανικά που έχουν αντιφλεγμονώδη δράση.
Το ανοσοποιητικό σύστημα κλείνει
Το χρόνιο στρες καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα, κάτι που οφείλεται στο γεγονός ότι όταν είμαστε αγχωμένοι, το σώμα σας στέλνει την ενέργεια εκεί όπου χρειάζεται επειγόντως.
“Το σκεπτικό είναι πως όπως προσπαθεί να σωθεί το σώμα μας, βάζει προτεραιότητες. Για παράδειγμα, μπορεί να περιμένει ένα κρυολόγημα, μπροστά σε έναν πιο ορατό και επικίνδυνο κίνδυνο. Αν όλο αυτό μας συμβαίνει για παρατεταμένες χρονικές περιόδους (όταν νιώθουμε συνεχώς άγχος), το ανοσοποιητικό σας σύστημα σβήνει” εξηγεί η Dr. Jenna Macciochi.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ: “Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την ανοσία είναι η καλή υγεία του εντέρου, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό του ανοσοποιητικού μας συστήματος βρίσκεται στο έντερο” ενημερώνει η Kate Llewellyn-Waters, διατροφολόγος και συγγραφέας του “The Immunity Cookbook”.
Ως εκ τούτου θα βοηθηθούμε αν ‘ταΐσουμε’ τα μικρόβια του εντέρου μας με μια μεγάλη ποικιλία τροφών πλούσιων σε πρεβιοτικά και προβιοτικά.
Τροφές πλούσιες σε πρεβιοτικά (περιέχουν θρεπτικά συστατικά που διασπώνται από βακτήρια του εντέρου) είναι τα μήλα, τα σπαράγγια, οι αγκινάρες και οι μπανάνες.
Τα προβιοτικά, τα οποία είναι σημαντικά για τα ζωντανά μικρόβια, περιλαμβάνουν τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το ξινολάχανο, το miso, κεφίρ και ‘ζωντανό’ φυσικό γιαούρτι.
Το δέρμα παρουσιάζει εξάρσεις
Όταν είμαστε για καιρό -διαρκώς- στρεσαρισμένοι, το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να στραφεί εναντίον μας: να επιτεθεί σε μέρη του σώματός μας, συμπεριλαμβανομένου του δέρματός μας. Αυτό συμβαίνει με τις αυτοάνοσες ασθένειες όπως η ψωρίαση, που προκαλεί επώδυνο ξηρό και ξεφλουδισμένο δέρμα.
Ένα απορυθμισμένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί επίσης, να επηρεάσει αλλεργικές καταστάσεις,. Εν τω μεταξύ και η ατοπική δερματίτιδα (έκζεμα) επηρεάζεται από το στρες.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ: Οι θεραπείες περιλαμβάνουν ενυδατικές κρέμες. Για πολλούς, ωστόσο, είναι αναποτελεσματικές και έτσι συνταγογραφούνται ισχυρότερα τοπικά στεροειδή για τη διαχείριση της ψωρίασης και του εκζέματος.
Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα αναστέλλουν τα φλεγμονώδη κύτταρα στο σώμα και άρα μπορούν να βοηθήσουν. Η φωτοθεραπεία, η οποία επιβραδύνει την παραγωγή των κυττάρων του δέρματος, είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για ορισμένους τύπους ψωρίασης.
