Θα έλεγε κανείς ότι ποτέ δεν είμαστε έτοιμοι μπροστά σε μία τεχνολογική επανάσταση, αλλά η εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης στις ζωές μας είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό. Η σπουδαιότητα μιας τεχνολογικής καινοτομίας σχετίζεται με την αδυναμία μας να φανταστούμε πώς ζούσαν οι ανθρωποι πριν από αυτή. Κινητά τηλέφωνα, ίντερνετ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι τα τεχνολογικά ορόσημα της γενιάς μας και μπορεί να θυμόμαστε αμυδρά πώς ήταν η ζωή πριν από αυτά, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο για τις φορητές συσκευές μουσικής ή την τηλεόραση.
Αυτές τις ημέρες βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο τέτοιο ορόσημο, για το οποίο όλοι λένε ότι η σπουδαιότητά του μπορεί να συγκριθεί μόνο με αυτή του ίντερνετ. Το ChatGPT είναι η αιχμή του δόρατος σε όλα αυτά που βάζουμε κάτω από τον όρο ομπρέλα «Τεχνητή Νοημοσύνη» κάθε μέρα περνούν από το feed μας δεκάδες παραδείγματα, άλλα σοβαρά κι άλλα χιουμοριστικά. Υπάρχουν επίσης παραδείγματα που ελέγχουν τα όρια της νοημοσύνης του, αλλά κυρίως της ηθικής του και εκεί βρίσκεται ίσως το πιο ζουμερό κομμάτι αυτής της επανάστασης.
Αλλά πριν πάμε εκεί, αξίζει να δούμε τι ακριβώς είναι το ChatGPT και το πώς λειτουργεί. Πολύ απλά το ρωτάς κάτι, όπως ρωτάμε στο Quora ή όπως ρωτούσαμε κάποτε στην χρυσή εποχή των φόρουμ. Η διαφορά είναι ότι την απάντηση δεν την πληκτρολογεί κάποιος ή κάποιοι στην άλλη άκρη της γραμμής, αλλά κάτι απρόσωπο και άψυχο, ή αν προτιμάτε το πληκτρολογεί ταυτόχρονα όλος ο πλανήτης. Χρειάζεται ένα δίλεπτο για να το χωνέψεις και μόλις συνειδητοποιήσεις τι δουλειά έχει πέσει για να γραφτεί η απάντηση που πήρες σε πολύ λίγο χρόνο, μένεις με το στόμα ανοιχτό.
Πριν από δύο περίπου μήνες, όταν και το ChatGPT έδωσε τις πρώτες του απαντήσεις, το κόστος λειτουργίας για τους server που μαζεύουν όλο το πιθανό και απίθανο υλικό που χρειάζεται για να δοθούν εξίσου πιθανές και απίθανες απαντήσεις, υπολογίστηκε στις 100.000$ τη μέρα, δηλαδή 3 εκατομμύρια τον μήνα μόνο για τα δεδομένα του. Αυτό από μόνο του, με δεδομένο ότι είναι μια υπηρεσία ή ένα προϊόν που παρέχεται δωρεάν για την ώρα, δείχνει το πόσο σοβαρό πρότζεκτ είναι. Το δωρεάν είναι σχετικό βέβαια μιας και όλοι μας του δίνουμε επίσης δωρεάν το πιο πολύτιμο πράγμα που υπάρχει, πιο πολύτιμο κι από τα 3εκ που χρειάζεται κάθε μήνα, τα δεδομένα. Η λογική του ανοιχτού κώδικα που δέχεται κάθε είδους ερεθίσματα και δεδομένα, υποτίθεται ότι κάνει πιο δημοκρατική τη διάχυση της πληροφορίας και ο όγκος των πληροφοριοδοτών βάζει την αλήθεια στην πληροφορία.
Αυτό είναι ένα καθαρά θεωρητικό σχήμα. Το ChatGPT έχει ήδη κάποιο moderation και αν του κάνεις κάποια ερώτηση που να έχει κραυγαλέα απόκλιση από τον βασικό κώδικα ηθικής μας, κλωτσάει. Για παράδειγμα «αδυνατεί» να υπερασπιστεί τον Χίτλερ και την ιδεολογία του ναζισμού, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να «χρωματιστεί» στο μέλλον. Η περίφημη ουδετερότητα του αλγορίθμου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήγε περίπατο όταν αυτή μπήκε στο κρεβάτι του Προκρούστη των ολιγομελών, αλλά φωνακλάδικων ομάδων που βρίσκονται στις παρυφές του πολιτικού φάσματος. Γιατί το πρόβλημα τελικά με τον αλγόριθμο, και όλους του αλγόριθμους, είναι ότι κάλλιστα μπορούν να χειραγωγούν γιατί δεν έχουν βούληση, αλλά είναι έρμαια της βουλησιαρχίας οποιασδήποτε κοινωνικής ομάδας, από τη στιγμή που αυτή και μόνο αρκεί για να αλλάξει ρότα ο αλγόριθμος.
Σε αυτή τη φάση είμαστε σαν νήπια που εντυπωσιάζονται από τους ήχους και τα χρώματα που βγάζει ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, ένα παιχνίδι όμως χωρίς την επίβλεψη κάποιου μεγάλου. Το ότι ακόμα το βλέπουμε σαν παιχνίδι φαίνεται από το πλήθος των τρολίστικων ερωταπαντήσεων που βλέπουμε συχνά-πυκνά. Μόνο τώρα τελευταία είδαμε κάποια λίγο πιο σοβαρά πειράματα, όπως αυτό που διεξήχθη στο ΑΠΘ όπου το ChatGPT «έδωσε» μάθημα και το πέρασε με 8.
Σε ακόμα πιο σοβαρά πειράματα, θα πρέπει να δούμε πώς η γραπτή τεχνητή νοημοσύνη θα είναι σε λίγα χρόνια έτοιμη να αντικαταστήσει ανθρώπους σε μια σειρά από εργασίες και επαγγέλματα. Προσέξετε, ανθρώπους και όχι ανθρώπινα χέρια. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι μηχανήματα και εφαρμογές καταργούν μορφές χειρωνακτικής εργασίας. Βαριές δουλειές για ανειδίκευτους, ή όχι και τόσο ανειδίκευτους εργάτες.
Για πρώτη φορά μια τεχνολογική επανάσταση απειλεί την καθαρά πνευματική και δημιουργική εργασία. Η τελευταία φορά που έγινε μια αντίστοιχου μεγέθους επανάσταση ήταν με τον Γουτεμβέργιο και την τυπογραφία με τους γραφιάδες εκείνης της εποχής να ασκούν ένα ιδιότυπο κράμα χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας. Όμως αυτή τη φορά η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μπει σε βαθύτερα νερά. Έχουμε ήδη τα πρώτα δείγματα τέχνης από αυτή, ακόμα και δημιουργικής γραφής. Ας σκεφτούμε για λίγο, πόσο καλά μπορεί να γράψει ένας άνθρωπος, όσο ταλαντούχος κι αν είναι, όση κορυφαία παιδεία κι αν έχει λάβει, απέναντι σε έναν τεράστιο σέρβερ που ξέρει απ’έξω όλα έργα του Σαίξπηρ, τα ομηρικά έπη, την ποίηση του Ρουμί και τα έργα του Ντοστογιέφσκι, όλα στις γλώσσες που γράφτηκαν;
Στη μουσική ανοίγει ένας εντελώς νέος κόσμος, τόσο στην ερμηνεία, όσο και στη σύνθεση και τη στιχουργική με δρόμους που δεν φανταζόμαστε καν. Το ίδιο ισχύει και για την αρχιτεκτονική και γενικά για οποιοδήποτε κομμάτι της αισθητικής νομίζαμε εμείς οι άνθρωποι ότι θα κρατήσουμε σαν μονοπώλιο βλέποντας τις μηχανές να παίρνουν όλες τις δύσκολες δουλειές και να ζήσουμε το όραμα που είχε η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία για μία ουτοπία με αυτοματισμούς.
Το μέλλον που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη, όσο αυτή γίνεται mainstream, φαντάζει ολοένα και πιο συναρπαστικό και ταυτόχρονα τρομακτικό κατά μία έννοια. Το ότι έχουμε ζήσει την επανάσταση του ίντερνετ μπορεί να δώσει μία ιδέα για το μέγεθος της αλλαγής που θα φέρει στη ζωή μας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μας προϊδεάζει για τις τεράστιες αλλαγές.
Το χειρότερο από όλα είναι ότι δεν υπάρχει και κανένας τρόπος να προετοιμαστούμε καλύτερα. Αυτή είναι η διαφορά της τεχνολογικής εξέλιξης από την επανάσταση. Μπορέσαμε να εκπαιδευτούμε πχ στη χρήση των Windows σαν τεχνολογική εξέλιξη, αλλά δεν μπορέσαμε να εκπαιδευτούμε στο ίντερνετ ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απλά βουτήξαμε σε αυτά και κολυμπήσαμε αμέσως στα βαθιά. Το ίδιο θα κάνουμε και με την τεχνητή νοημοσύνη, οπότε είναι καλύτερο να απολαύσουμε το κύμα και να μας απασχολεί περισσότερο η κακόβουλη χρήση της και όχι η ίδια.
