Πώς να βοηθήσεις ψυχολογικά ένα παιδί που δίνει πανελλαδικές

Πώς να βοηθήσεις ψυχολογικά ένα παιδί που δίνει πανελλαδικές; Το δικό του άγχος και οι δικές μας προσδοκίες δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Μια ψυχολόγος προτείνει τρόπους να βοηθήσουμε ψυχολογικά το παιδί μας λίγο πριν τις πανελλαδικές εξετάσεις.

Καθώς πλησιάζουν οι πανελλαδικές εξετάσεις, η επικοινωνία μας με τα παιδιά-υποψήφιους δυσχεραίνει. Θλιβερές κοινοτυπίες, δικά μας απωθημένα που βρίσκουν την ευκαιρία να βγουν να πουν ένα «γεια» στο βλαστάρι μας, θυμωμένα λόγια, μεγάλες προσδοκίες, όλα κρύβονται ή εμφανίζονται στις λέξεις τις οποίες παίρνει τις μετρητοίς ένας αγχωμένος δεκαοκτάχρονος στο κατώφλι των εξετάσεων.

Όσα δεν πρέπει να πείτε σε ένα παιδί που δίνει Πανελλαδικές

• «Μην αγχώνεσαι»: Άχρηστη και κοινότοπη φράση απέναντι σε ένα πρόσωπο που γνωρίζεις ότι αγχώνεται και έχει κάθε λόγο να το κάνει. Την ξεστομίζουμε αμήχανα, όταν δεν ξέρουμε τι άλλο να πούμε. Προτιμήστε τις ήπιες προτροπές για ανακούφιση από το άγχος, όπως: «Πήγαινε μία βόλτα», «Μίλα με τον κολλητό σου», «Σκέψου ότι σε λίγες εβδομάδες θα βουτάς από τον μόλο». Αν τίποτα δεν μας έρχεται στον νου, η εξωλεκτική επικοινωνία είναι η καλύτερη και περιγάφεται με μία ζεστή χωρίς λόγια αγκαλιά.
• Βγάζουμε από το λεξιλόγιό μας προσβλητικά επίθετα, όπως: «τεμπέλης», «αμόρφωτος», «ανάξιος», «αναίσθητος» κλπ., που καταρρακώνουν την ψυχολογία του παιδιού και φυσικά και τη μεταξύ μας σχέση.
• Δεν μετράμε αντίστροφα: «Είσαι στην τελική ευθεία», «Τρεις μέρες έμειναν», «Άντε, μεθαύριο τέτοια ώρα, θα έχεις δώσει μαθηματικά…». Το στρες θα χτυπήσει κόκκινο.
• Δεν συμβουλεύουμε. Αφήνουμε αυτό τον ρόλο στους καθηγητές: Τα «Ξύπνα, το πρωινό πουλί πιάνει το σκουλήκι» και τα «Κοιμήσου νωρίς», «Κάνε επανάληψη» και «Πιες τον χυμό σου» προκαλούν περισσότερο ένταση, παρά βοηθούν την κατάσταση.
• Δεν λέμε –ή υπονοούμε– ότι μια πιθανή αποτυχία του στις πανελλαδικές θα μας ντροπιάσει. Φράσεις όπως: «Θα με κάνεις περήφανο αν μπεις στο πανεπιστήμιο» ή «Το παιδί του γιατρού δεν μπορεί να μην μπει πουθενά» είναι μεγάλο φορτίο για τους μικρούς ώμους των παιδιών μας.
• Αποφεύγουμε το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο αναφερόμενοι στις εξετάσεις και το μέλλον του παιδιού. Δεν λέμε: Δίνουμε, διαβάσαμε, κάναμε επανάληψη, αγχωνόμαστε, δεν γράψαμε καλά… Δεν είμαστε εμείς οι υποψήφιοι.
• Δεν πετάμε σπίθες για ενδοοικογενειακούς ή διαπροσωπικούς καβγάδες του τύπου: «Τα ‘λεγα εγώ», «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται», «Του έκανες όλα τα χατίρια…»
• Δεν συγκρίνουμε το παιδί μας με φίλους/συμμαθητές/παιδιά φίλων κλπ. Δεν λέμε για παράδειγμα: «Η Σεμέλη, που διάβαζε όλο τον χρόνο, κάνει μέχρι και τώρα επαναλήψεις» ή «ο Αντρέας θα κάνει ένα μάθημα με τον μαθηματικό τη μέρα πριν τις εξετάσεις».
• Δεν γυρίζουμε τον χρόνο πίσω για να συγκρίνουμε το παιδί μας με εμάς τους ίδιους ως υποψήφιους. Δεν λέμε «Όταν έδινα εγώ πανελλαδικές, διάβαζα μέχρι την τελευταία στιγμή». Αφήστε που εννέα στις δέκα φορές δεν λέμε και την αλήθεια.
• Δεν αναφερόμαστε στο παρελθόν: «Σου έλεγα όλο τον χρόνο να διαβάσεις» ή «έβλεπες σειρές στο Netflix Απρίλη μήνα». Ό γέγονε γέγονε.
• «Ένα ζευγάρι παπούτσια δεν πήρα για να κάνεις ιδιαίτερα με τον καλύτερο καθηγητή». Δεν χρησιμοποιούμε εκφράσεις προκειμένου να εγείρουμε το αίσθημα της ενοχής. Δεν αναφερόμαστε στα χρήματα που ξοδέψαμε, στα πήγαινε-έλα στα φροντιστήρια.
•  Ακόμη κι αν το παιδί μας είναι «φαβορί» στην κούρσα των πανελλαδικών, δεν υποτιμάμε τη δυσκολία του εγχειρήματος. Δεν λέμε «Είναι περίπατος για σένα», όχι μόνο γιατί βαραίνουμε το παιδί με τεράστια ευθύνη για την επιτυχία, αλλά και γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι θα γίνει στις εξετάσεις. Αν κάτι δεν πάει καλά, η απογοήτευση θα είναι πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη.
• Δεν εξιστορούμε δυσοίωνα γεγονότα, όπως: «Ο γιος της Κατερίνας θυμάσαι τι καλός μαθητής ήταν;  Ε, έπαθε black out και δεν κατάλαβε την εκφώνηση».

Όσα θα βοηθήσουν ένα παιδί που δίνει πανελλαδικές

• Δείχνουμε με ήπιο τρόπο το ενδιαφέρον μας: «Τι είναι αυτό που σε αγχώνει περισσότερο; Θέλεις να το συζητήσουμε;»
• Λέμε: «Είμαι/ είμαστε δίπλα σου για οτιδήποτε χρειαστείς» αντί για «Γιατί δεν μου λες τι έχεις; Τι θες πια να κάνω;»
• Χρησιμοποιούμε ρήματα που δηλώνουν ενσυναίσθηση: σε κατανοώ/ καταλαβαίνω/ νιώθω/ νοιάζομαι.
• Μπορούμε να μοιραστούμε τη δική μας στρεσογόνα εμπειρία στις εξετάσεις μόνο αν το παιδί μας θέλει να την ακούσει. Ξεκινάμε σε πρώτο πρόσωπο και αυτό διατηρούμε: «Έχω περάσει κι εγώ από αυτή τη διαδικασία» Δεν είναι μία ακόμη ευκαιρία για να νουθετήσουμε.
• Επιβραβεύουμε την προσπάθεια δείχνοντας στο παιδί μας ότι κατανοούμε όχι μόνο τις εξετάσεις, αλλά και όλες τις δύσκολες στιγμές της χρονιάς που πέρασε: Για παράδειγμα: «Ξέρω πόσο σου κόστισε που σταμάτησες τις προπονήσεις σου φέτος».
• Του λέμε ότι δεν περιμένουμε τα αποτελέσματα των εξετάσεων για να αναγνωρίσουμε την αξία του. Ξέρουμε ότι το παιδί μας αξίζει και παραδεχόμαστε το παράλογο: Καλείται να αποδείξει την αξία και τις ικανότητες που έχει χτίσει μέσα στα χρόνια, σε τρεις μόλις ώρες, μπροστά σε μία κόλλα χαρτί.
• «Οι πανελλαδικές δεν είναι το τέλος της διαδρομής, ο δρόμος είναι μακρύς για επιτυχίες και αποτυχίες. Είτε πετύχουμε, είτε όχι έχουμε κερδίσει σε γνώση». Για να μην ξεχνιόμαστε.
• Τιμούμε τη χιλιοειπωμένη αλλά τόσο ανακουφιστική φράση: «Όλα θα πάνε καλά!»

Τι κάνουμε όταν το παιδί δεν τα πάει καλά στις εξετάσεις

• Δεν υπερβάλουμε, δεν λέμε «μπράβο», για παράδειγμα, όταν το παιδί μας δεν έχει πάει καθόλου καλά, γιατί είναι σαν να το κοροϊδεύουμε. Λέμε: «Έκανες την προσπάθειά σου και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Τώρα ξέρεις καλύτερα τη διαδικασία, αλλά και τον εαυτό σου».
• Δεν γινόμαστε πιεστικοί προκειμένου να εκμαιεύσουμε εάν θα ξαναδώσει ή όχι πανελλήνιες. Αφήνουμε χρόνο. Λέμε: «Έχεις χρόνο μπροστά σου να αποφασίσεις τι θα κάνεις», αντί για το «Τι θα κάνεις;» ή «Γιατί δεν ξαναδίνεις εξετάσεις;» Το παιδί μας χρειάζεται χρόνο να θρηνήσει. Μπορούμε να του εξηγήσουμε ότι θα έχει και άλλες ευκαιρίες στη ζωή του, είτε για να ξαναδώσει πανελλήνιες, είτε για να ακολουθήσει έναν άλλο δρόμο.
• Του υπενθυμίζουμε ότι οι πανελλήνιες είναι μία στιγμή σε ένα εύρος χρόνου: τη ζωή μας. Όλα μπορούν να αλλάξουν με ή χωρίς δεύτερη προσπάθεια.
• Του υπενθυμίζουμε ότι σε κάθε περίπτωση το περιμένει ένα ξέγνοιαστο καλοκαίρι. Ραντεβού για οποιοδήποτε ξεκίνημα τον Σεπτέμβρη.

«Η αποτυχία είναι η μητέρα της επιτυχίας», λένε οι Κινέζοι. Αυτοί ξέρουν.