Πώς να διαχειριστείς ένα παιδί στην εφηβεία; Η εφηβεία φέρνει συχνά δυσκολίες στην επικοινωνία ενός παιδιού με τους γονείς του.
Η εφηβεία αποτελεί ένα μεταβατικό αναπτυξιακό στάδιο ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή. Οι έφηβοι βιώνουν ραγδαίες σωματικές αλλαγές στο ορμονικό τους σύστημα, με άμεση επίπτωση στον ψυχισμό τους, την εικόνα σώματός τους και τη συμπεριφορά τους.
Ενώ αναμένουμε ως φυσιολογικές κάποιες διακυμάνσεις στη διάθεση, καθώς και την εμφάνιση αντιδραστικής συμπεριφοράς στους εφήβους, οι γονείς συχνά δυσφορούν και δυσκολεύονται να νουθετήσουν και να συνεργαστούν με τα παιδιά τους. Ειδικά όταν οι έφηβοι εμφανίζουν έντονα συναισθηματικά ξεσπάσματα, όταν αγνοούν τις υποχρεώσεις τους και τους κανόνες των γονέων, όταν αποσύρονται και διακόπτουν την διάδραση με τους γονείς τους, η καθημερινή συμβίωση γίνεται δυσλειτουργική και οι γονείς χρειάζονται στήριξη και καθοδήγηση για να ανατρέψουν το δυσάρεστο κλίμα.
Ακολουθούν κάποιες βασικές προτάσεις για να ενισχυθεί η επικοινωνία μεταξύ γονέων και εφήβων και να βελτιωθεί η αντιμετώπιση των δυσκολιών στη σχέση τους. Όταν οι γονείς τις ακολουθούν και και επενδύουν στη σχέση με τα παιδιά τους κατά την εφηβεία, κρατώντας χαμηλές προσδοκίες και την κατάλληλη στάση, οι κρίσιμες στιγμές θα ξεπεραστούν και θα καταφέρει η μεταξύ τους σχέση να βγει αλώβητη και ενδυναμωμένη από αυτή τη δοκιμασία.
1. Αναγνώριση της πρόκλησης
Οι γονείς χρειάζεται να αφιερώσουν ένα διάστημα παρατήρησης και καταγραφής των εντάσεων και των προκλήσεων στη σχέση με τα παιδιά τους. Τι φαίνεται να πυροδοτεί τις εντάσεις και πότε χάνεται ο έλεγχος; Έχοντας επίγνωση αυτών των περιστάσεων, οι γονείς παιδιών στην εφηβεία θα εντοπίζουν άμεσα τις «επικίνδυνες ζώνες», με αποτέλεσμα να αντιδρούν πιο προετοιμασμένα και στοχευμένα, αποφεύγοντας τις ακραίες αντιπαραθέσεις.
2. Σταθερότητα στην αντίδραση
Οι γονείς χρειάζεται να επιδείξουν μια σταθερή και ψύχραιμη αντίδραση στην πρόκληση που θα αναγνωρίσουν στη στάση του εφήβου. Όσο οι γονείς διατηρούν τον αυτοέλεγχό τους και η συμπεριφορά τους είναι ήρεμη, τόσο ο έφηβος δεν θα έχει περιθώρια και αφορμές να εκραγεί και να διαιωνίσει την αντιπαράθεση.
Για να το επιτύχουν αυτό οι γονείς θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι και να εφαρμόσουν κάποια τεχνική χαλάρωσης ή απόσπασης της προσοχής, π.χ. να πάρουν πέντε βαθιές ανάσες. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι τα παιδιά στην εφηβεία θέλουν να προκαλέσουν και να τεστάρουν τα όρια των γονιών τους. Οπότε, αν εκείνοι δεν υποκύπτουν στην πρόκληση, αποφεύγουν την παγίδα και δεν ανεβάζουν τους τόνους, με αποτέλεσμα τα παιδιά χάνουν το ενδιαφέρον τους και να αποχωρούν από τον –μονόπλευρο– τσακωμό.
3. Θέσπιση ξεκάθαρων ορίων
Οι γονείς καλούνται να συσκεφτούν και να συναποφασίσουν ποιοι θα είναι οι κανόνες που θα θέσουν ξεκάθαρα στα παιδιά τους. Οι κανόνες χρειάζεται να είναι λίγοι, ουσιαστικοί, δίκαιοι, να διατυπωθούν με σαφήνεια και να εξηγηθεί η χρησιμότητα τους και η επίπτωση της μη τήρησής τους.
Θεωρείται επίσης κρίσιμης σημασίας να τηρούν και οι δύο γονείς τους κανόνες που έχουν εξηγήσει στα παιδιά τους και να μην έχουν ασταθή όρια, περνώντας με τον τρόπο αυτό διπλά μηνύματα. Εάν οι έφηβοι προσπαθούν να παραβιάσουν τα όρια, οι γονείς θα χρειαστεί να αντιδράσουν έμπρακτα και άμεσα. Δεν ωφελούν φυσικά η τιμωρία, οι φωνές ή η βία, καθώς ανακυκλώνουν ένα κύκλο αρνητικών αντιδράσεων στη σχέση τους.
4. Κατάλληλη επικοινωνία
Οι γονείς χρειάζεται να εστιάσουν στην ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής επικοινωνίας με τα παιδιά τους στην εφηβεία. Ως εκ τούτου πρέπει να επενδύσουν στο να αφιερώνουν χρόνο για συζήτηση, να ακούν προσεκτικά τα παιδιά τους, να δείχνουν ενδιαφέρον, νοιάξιμο, συναισθηματική κατανόηση και διάθεση για επικοινωνία. Να εκφράζουν στην πράξη τη σκέψη ότι το παιδί τους δυσκολεύεται προφανώς με κάτι και οι ίδιοι είναι εκεί για να το βοηθήσουν, όχι να τσακωθούν.
Όταν οι δυσκολίες είναι σε μέτριο επίπεδο, οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν το χιούμορ και με ευρηματικό τρόπο να κατευνάζουν τα πνεύματα, τηρώντας τα όρια που έχουν θέσει. Όταν οι προκλήσεις αυξάνονται, οι γονείς χρειάζεται να θυμίσουν τους κανόνες και να φερθούν ευγενικά, αλλά με δυναμισμό, παίρνοντας τον έλεγχο της κατάστασης.
5. Βιώνοντας την αποδοχή
Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουν οι γονείς ότι τα παιδιά τους μεγαλώνουν και ως έφηβοι πλέον βιώνουν μια στρεσογόνα κατάσταση, την οποία δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν. Ας θυμηθούν οι γονείς τον εαυτό τους στην ίδια ευάλωτη φάση της ζωής τους και ας αναλογιστούν ποιες ήταν οι δικές τους ανάγκες. Τι περίμεναν από τους γονείς τους, ποια συμπεριφορά τους βοηθούσε και ποια ήταν ενοχλητική;
Χρειάζεται ως εκ τούτου να αποδεχτούν πρωτίστως οι ίδιοι οι γονείς τη μετάβαση των παιδιών τους προς την ενηλικίωση, να τους δώσουν χώρο και χρόνο, και να διευκολύνουν αυτή τη διαδρομή δείχνοντας την υπομονή που χρειάζεται.
