Στον αχανές σύμπαν των social media πολλοί influencers και δημιουργοί περιεχομένου πιστεύουν ότι γνωρίζουν τι είναι καλό να τρως και τι όχι. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές μήνες όπως αυτός που διανύουμε, καθώς υπάρχουν ακόμα οι στόχοι της νέας χρονιάς.
Οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους για να χάσουν βάρος, να βρουν τη φόρμα τους και να τρώνε υγιεινά, και το περιεχόμενο που σχετίζεται με το φαγητό και την ευεξία είναι παντού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι πολλές από τις συμβουλές που γίνονται τάσεις ή viral στοχεύουν στην επιθυμία μας για έναν μυστικό ή σίγουρο τρόπο επίτευξης του στόχου.
Αυτό όμως που δεν λένε οι influencers και οι content creators είναι ότι αυτές οι διατροφικές στρατηγικές συχνά στερούνται επιστημονικών αποδείξεων και μπορεί ακόμη και να θέσουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο να αναπτύξουν διατροφικές διαταραχές, λέει η διαιτολόγος Whitney Trotter στο Mashable.
Το Μέσο ζήτησε από την Trotter και την Rachel Engelhart, διαιτολόγο και κλινική διευθύντρια του Eating Recovery Center, να εντοπίσουν τις συμβουλές-τάσεις σε TikTok και Instagram που θα πρέπει να αποφύγουμε καθώς και τα σημάδια που δείχνουν ότι το περιεχόμενο αυτό έχει αρνητική επίδραση στους αποδέκτες.
Σπόροι και ξηροί καρποί
Πρόκειται για την κατανάλωση συγκεκριμένων σπόρων και ξηρών καρπών που ευθυγραμμίζονται με τον εμμηνορροϊκό κύκλο με τρόπο που επηρεάζει θετικά τα επίπεδα των ορμονών. Για όσες γυναίκες βιώνουν έντονα συμπτώματα διάθεσης που σχετίζονται με το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, αυτή η διατροφική στρατηγική μπορεί να φαίνεται πολύ ελκυστική.
Η Trotter όμως λέει ότι η εναλλαγή σπόρων είναι περισσότερο διαφημιστικό τρικ παρά βοήθεια. Ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι μια ποικιλόμορφη διατροφή που περιλαμβάνει σπόρους και ξηρούς καρπούς μπορεί να είναι γενικά ευεργετική, η ειδικός σημειώνει ότι δεν υπάρχει καμία έρευνα που να υποδηλώνει ότι η εναλλαγή των τροφών σύμφωνα με τον εμμηνορροϊκό κύκλο έχει τη δύναμη να αλλάξει τα επίπεδα των ορμονών ή την ευεξία.
Υγεία του εντέρου
Αν το έντερό σου δεν είναι ευτυχισμένο, τότε δεν είσαι ούτε εσύ, λένε όσοι επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν και υπάρχει σίγουρα μια σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου μέσω της οποίας η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση και την ευημερία, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τα συμπληρώματα ή οι δίαιτες «υγείας του εντέρου» που προωθούνται από τους δημιουργούς περιεχομένου μπορούν να θεραπεύσουν χρόνιες ασθένειες.
Αντίθετα, η Trotter λέει ότι οι άνθρωποι που επικεντρώνονται στην εφαρμογή συμβουλών διατροφής που σχετίζονται με το έντερο και τις οποίες μαθαίνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί ακούσια να αρρωστήσουν περισσότερο ή να αναπτύξουν διατροφική διαταραχή ως αποτέλεσμα.
Συχνά αυτό ξεκινά με μια καλοπροαίρετη προσπάθεια να «επαναφέρουν» το έντερό τους, η οποία περιλαμβάνει τον περιορισμό τροφών που υποτίθεται ότι ερεθίζουν το στομάχι και τα έντερα, λέει η Trotter. Σημειώνει όμως ότι όταν το έντερο δεν τρέφεται με συνέπεια, μπορεί στην πραγματικότητα να επιδεινώσει ακόμη περισσότερο συμπτώματα όπως η εγκεφαλική ομίχλη και η κόπωση. Αν το άτομο που επιχειρεί μια «επαναφορά» του εντέρου δεν το γνωρίζει αυτό, μπορεί να περιορίσει ακόμη περισσότερο την πρόσληψη τροφής σε μια απελπισμένη προσπάθεια να εντοπίσει την τροφή που τον κάνει να αισθάνεται απαίσια – και, με αυτόν τον τρόπο, να κάνει τον εαυτό του να αισθάνεται χειρότερα.
Σημειώνει μάλιστα ότι όλος αυτός ο περιορισμός μπορεί να οδηγήσει σε επιβάρυνση της υγείας και διατροφικά προβλήματα. Συνιστά σε όποιον αντιμετωπίζει συμπτώματα που σχετίζονται με το έντερό του να συμβουλεύεται εξειδικευμένα άτομα που «ασκούν ηθική και τεκμηριωμένη φροντίδα». Οι δύο διαιτολόγοι κρούουν επίσης των κώδωνα του κινδύνου στην «εμμονή» που κυριαρχεί απέναντι στις επεξεργασμένες και «καθαρές» τροφές. Αυτό γιατί οι άνθρωποι τείνουν να διαχωρίζουν τη διατροφή τους σε καλή ή κακή, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος της διατροφικής διαταραχής.
Η Engelhart υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι μια μέση μερίδα ενός επεξεργασμένου τροφίμου είναι επιβλαβής για την υγεία οποιουδήποτε. Επιπλέον, λέει ότι το πλαίσιο είναι το παν. Για το άτομο που βιώνει ναυτία, για παράδειγμα, ένας εξευγενισμένος υδατάνθρακας, όπως ένα κράκερ, είναι πολύ καλύτερη επιλογή από το μπολ με πλιγούρι βρώμης με μούρα που δημοσιεύεται ασταμάτητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό συμβαίνει επειδή ένα μπολ γεμάτο φυτικές ίνες είναι πιθανό να κάνει κάποιον που έχει ήδη ναυτία να νιώσει ακόμα χειρότερα.
75 Hard
Το πρόγραμμα 75 Hard, μια τάση γυμναστικής και ευεξίας που αναδύθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα τέλη του περασμένου έτους, απαιτεί από τους οπαδούς να ολοκληρώσουν πέντε κρίσιμες καθημερινές εργασίες που διπλασιάζονται με την άσκηση δύο φορές την ημέρα, την προσήλωση σε ένα άκαμπτο πρόγραμμα διατροφής και την ενίσχυση της ψυχικής αντοχής – όλα αυτά χωρίς ξεκούραση, ελεύθερες ημέρες ή αντικαταστάσεις. Αν έστω και μία εργασία παραβλεφθεί ή αφεθεί μερικώς ολοκληρωμένη, το ρολόι επανεκκινείται και αναγκάζεσαι να ξεκινήσεις το πρόγραμμα 75 ημερών ξανά από την πρώτη μέρα.
Η Englehart λέει ότι μπορεί να δει πώς πτυχές του 75 Hard, που θα μπορούσαν να είναι ενδυναμωτικές, αλλά πιστεύει ότι η συνολική προσέγγιση που δεν αφήνει περιθώρια συγχώρεσης, μπορεί να γίνει τιμωρητική και να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αναπτύξουν τη σκέψη «όλα ή τίποτα», έναν τύπο γνωστικού προτύπου που είναι κοινός στη διατροφική διαταραχή.
Τα red flags
Σε περίπτωση που δυσκολεύεσαι να προσδιορίσεις εάν μια στρατηγική διατροφής είναι χρήσιμη, υπάρχουν σημάδια που θα σε βοηθήσουν. Τα social media είναι γεμάτα από ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται ως ειδικοί υγείας και που είναι έτοιμοι να εξαπατήσουν τους οπαδούς τους χωρίς χρήματα, ακόμα κι αν φαίνονται παρακινούμενοι από έναν ευγενή σκοπό.
Όταν πρόκειται για πληροφορίες σχετικά με το φαγητό και τη διατροφή, η Englehart λέει ότι είναι επιφυλακτική με οποιονδήποτε τοποθετεί τον εαυτό του ως ειδικό αλλά δεν έχει επαληθεύσιμα διαπιστευτήρια ή κάποιο είδος εκπαίδευσης ή πιστοποίησης αλλά πλαισιώνει τη συζήτηση λέγοντας ότι κάτι είναι καλό ή κακό. Ακολούθησε την ίδια προσέγγιση όσον αφορά τις συμβουλές που δίνονται από κάποιον που μιλά με «καθολικές αλήθειες» για το ότι ορισμένα τρόφιμα είναι υγιεινά ή ανθυγιεινά.
Συχνά, οι δημιουργοί και οι influencers θα υποστηρίξουν ότι αν τρως ένα συγκεκριμένο φαγητό, είναι βέβαιο ότι θα σε επηρεάσει θετικά ή αρνητικά. Στην πραγματικότητα, το φαγητό είναι πολύ πιο περίπλοκο από μια στιγμιαία αλυσιδωτή αντίδραση που τελειώνει με επιτυχία ή καταστροφή, λέει η Englehart. Προσθέτει επίσης ότι αν ένας λογαριασμός σχετικός με τη διατροφή σού προκαλεί άγχος, ντροπή ή ενοχές, δεν είναι υγιές να συνεχίσεις να τον παρακολουθείς. Το ίδιο ισχύει αν αρχίσεις να αισθάνεσαι άσχημα όταν τρως ένα συγκεκριμένο φαγητό λόγω του περιεχομένου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που είδες.
Ένα χαρακτηριστικό της διατροφικής διαταραχής είναι η τήρηση κανόνων που καθιστούν τα συγκεκριμένα τρόφιμα εκτός ορίων, ακόμη και όταν υποφέρει το σώμα και το μυαλό. Η Englehart συνιστά την αποφυγή περιεχομένου που περιλαμβάνει τον περιορισμό των τροφίμων ή τη δημιουργία κανόνων σχετικά με την κατανάλωση ορισμένων πραγμάτων. Αυτοί οι περιορισμοί μπορεί τελικά να αναγκάσουν τους ανθρώπους να στερηθούν την απαραίτητη διατροφή.
Τέλος, αν αντιμετωπίζεις σημάδια διαταραχής ή ανησυχείς για το πώς το περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζει τη διατροφή σου, επισημαίνει να εξετάσεις το ενδεχόμενο να μιλήσεις με έναν έμπιστο γιατρό με εμπειρία στη θεραπεία διατροφικών διαταραχών.
