Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα χάρτινα καλαμάκια δεν είναι ούτε οικολογικά, ούτε ασφαλή για τον ανθρώπινο οργανισμό, όπως απέδειξε έρευνα για τα ποσοστά χημικών ενώσεων που εμπεριέχουν.
Aπό τον Οκτώβριο του 2020, το ελληνικό Δίκαιο έχει ενσωματώσει την ευρωπαϊκή οδηγία για την προστασία του περιβάλλοντος (και ειδικά των ωκεανών) από συγκεκριμένους τύπους πλαστικών μίας χρήσης, θέτοντας εκτός νόμου τα πλαστικά καλαμάκια. Ωστόσο, είχαν βρεθεί πρώτα αξιόπιστες εναλλακτικές που θα τα αντικαθιστούσαν;
Σύμφωνα με έρευνα από Βέλγους επιστήμονες τροφίμων που δημοσιεύθηκε στο Food Additives and Contaminants, σχεδόν όλα τα εναλλακτικά καλαμάκια περιέχουν ανθεκτικές χημικές ουσίες, οι οποίες όχι μόνο επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα, αλλά είναι και επικίνδυνες για την υγεία του καταναλωτή.
Πρόκειται για χημικά τα οποία αποκαλούνται και «παντοτινά», διότι αποτελούνται από ενώσεις που αντέχουν χιλιάδες χρόνια χωρίς να διασπώνται. Επίσημα ονομάζονται PFAS (αλλώς, υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες) και πρακτικά αποτελούν μια οικογένεια χημικών ενώσεων που χρησιμοποιείται ευρέως σε καταναλωτικά προϊόντα, όπως καλλυντικά προϊόντα, έπιπλα, αδιάβροχα υφάσματα κ.ά., για να αυξηθεί η ανθεκτικότητά τους.
Μόνο που είναι κηρυγμένα ως επικίνδυνα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το διάστημα 2016-2021 είχε ενεργοποιηθεί η διακρατική πρωτοβουλία HBM4EU για τη μελέτη της συσσώρευσης αυτών των ουσιών στο ανθρώπινο σώμα. Όπως έχει αποδειχθεί, αυτές οι χημικές ουσίες συνδέονται με μειωμένη απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος στα εμβόλια, μειωμένο βάρος γέννησης, νόσο του θυρεοειδούς, αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης και μερικά είδη καρκίνου, μεταξύ άλλων.
Και τα νέου τύπου καλαμάκια αποδείχθηκε πως συγκαταλέγονται στα προϊόντα που εμπεριέχουν αυτές τις χημικές ουσίες.
Η ταυτότητα και τα αποτελέσματα της έρευνας
Η υπόθεση των Βέλγων επιστημόνων ήταν ότι τα χάρτινα καλαμάκια θα εμπεριέχουν υψηλότερα ποσοστά PFAS, σε σχέση με τα υπόλοιπα καλαμάκια, διότι εκείνα έχουν και τη μεγαλύτερη ανάγκη αύξησης της αντοχής τους στο νερό – γνωρίζουμε εκ πείρας το λιώσιμο του υλικού, όταν παραμένει σε υγρό για λίγη ώρα.
Για να εκτελέσουν σωστά το πείραμα, έβαλαν στο μικροσκόπιο προϊόντα από 29 διαφορετικούς κατασκευαστές της βελγικής αγοράς, καλύπτοντας και τις πέντε εναλλακτικές που έχουν επικρατήσει διεθνώς: χαρτί, μπαμπού, γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι και βιοδιασπώμενο πλαστικό.
Τελικά, τα 27 από τα 29 προϊόντα περιείχαν συγκεντρώσεις PFAS. Αναλυτικότερα, υψηλότερα ποσοστά συγκέντρωσης των «παντοτινών» χημικών ουσιών διαπιστώθηκε στα χάρτινα καλαμάκια (90%), ακολουθούν τα καλαμάκια από μπαμπού (80%), έπειτα τα βιοδιασπώμενα πλαστικά (75%) και τέλος τα γυάλινα (40%), ενώ τα μόνα που είναι απαλλαγμένα από PFAS είναι τα ανοξείδωτα.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, δηλαδή, τα «οικολογικά» καλαμάκια δεν είναι ούτε οικολογικά, ούτε ασφαλή για τον ανθρώπινο οργανισμό, αφού μιλάμε για προϊόντα καθημερινής κατά βάση χρήσης. «Η παρουσία του PFAS σημαίνει επίσης ότι τα προϊόντα δεν είναι δεδομένο ότι θα διασπαστούν», επεσήμανε ο Δρ. Groffen που είχε την ευθύνη της έρευνας.
Ενώ δηλαδή διαφημίζονται ως «οικολογικά» και «βιοδιασπώμενα», για την παρασκευή τους παραμένει να είναι απαραίτητο συστατικό το πλαστικό, και μάλιστα με μερικές από τις πιο ύπουλες μορφές του.
