Η Ισλανδία βρίσκεται τακτικά στην κορυφή των καταλόγων με τα καλύτερα μέρη διακοπών για περιπετειώδεις ταξιδιώτες, ανθρώπους που αναζητούν φυσική ομορφιά και εκπληκτικά αξιοθέατα.
Το 2019, πριν από την πανδημία, δύο εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφτηκαν την Ισλανδία, όπου ο τουριστικός τομέας αντιπροσωπεύει το 15% του εργατικού δυναμικού.
Η χώρα βρίσκεται επίσης στην κορυφή της λίστας σε μια άλλη κατηγορία, δηλαδή, θεωρείται ευρέως ως ένα από τα καλύτερα μέρη στον κόσμο για να είσαι γυναίκα.
Τα τελευταία 12 χρόνια, η μικρή χώρα – η οποία έχει πληθυσμό μόλις 366.425 κατοίκους – βρίσκεται στην κορυφή του Δείκτη Χάσματος των Φύλων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Ο Δείκτης εξετάζει θέματα ισότητας των φύλων και μετρά τα χάσματα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε 4 βασικούς τομείς: υγεία, εκπαίδευση, οικονομία και πολιτική.
Ένα νέο βιβλίο, «Secrets of the Sprakkar: Iceland’s Extraordinary Women and How They Are Changing the World», (SourceBooks) διερευνά ακριβώς τι κάνει τη χώρα ένα εξαιρετικό μέρος για τις γυναίκες.
Η συγγραφέας, η Eliza Reid, είναι μια γυναίκα γεννημένης στον Καναδά που μετακόμισε στην Ισλανδία το 2003, 5 χρόνια αφότου βγήκε ραντεβού σε μια με έναν Ισλανδό που έπειτα θα γινόταν σύζυγός της (και οι δύο σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης).
Αυτός ο άνθρωπος, ο Guðni Thorlacius Jóhannesson, θα γινόταν πρόεδρος της Ισλανδίας το 2016, καθιστώντας τη Reid de facto Πρώτη Κυρία.
Το βιβλίο της οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα ευχάριστο και κατατοπιστικό οδηγό για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην Ισλανδία ενώ περιλαμβάνει παραδείγματα από διάσημες γυναίκες στην ιστορία της χώρας – γυναίκες όπως η Vigdís Finnbogadóttir, μια χωρισμένη ανύπαντρη μητέρα που έγινε, το 1980, η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που εξελέγη δημοκρατικά πρόεδρος.
Το βιβλίο της Reid γιορτάζει επίσης τις επίμονες γυναίκες που αναφέρονται στις ιστορίες αιώνων και τους καθημερινούς σύγχρονους ήρωες, όπως οι μετανάστριες που έχουν χαράξει θέσεις για τον εαυτό τους στην ισλανδική κοινωνία.
Σε ένα κεφάλαιο, η Reid περιγράφει μια επαγγελματική συνάντηση που κάποτε παρακολούθησε. Ο Διευθύνων Σύμβουλος ήταν μια μητέρα που προήδρευε της συνεδρίας με το μωρό της, θηλάζοντας το βρέφος.
«Σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα, αυτό το στιγμιότυπο μένει ακόμη μαζί μου», γράφει η Reid. «Θα μπορούσα να αντέξω τους σκοτεινούς χειμώνες, τον θυελλώδη καιρό και την κακή επιλογή φρέσκων λαχανικών στα μαγαζιά, αν αυτή η αλληλεπίδραση θεωρείτο μια νορμάλ στιγμή μιας επαγγελματικής συνάντησης! Ήταν δυνατό να είχα προσγειωθεί σε μια χώρα όπου, με λίγη τύχη, οι γυναίκες θα μπορούσαν να τα έχουν όλα;».
Η ιστορία μπορεί να μας δώσει αρκετά στοιχεία για αυτή την επιτυχία. Για αιώνες, οι γυναίκες αυτού του ναυτικού έθνους έμεναν στο σπίτι καθώς οι σύζυγοί τους διέσχιζαν τους ωκεανούς. Χωρίς άνδρες στο σπίτι, οι γυναίκες έπαιζαν τους ρόλους του αγρότη, του κυνηγού, του αρχιτέκτονα, του οικοδόμου. Διαχειρίζονταν τα οικονομικά των νοικοκυριών και ήταν ζωτικής σημασίας για την ικανότητα της χώρας να ευημερεί. Μέχρι το 1975, οι Ισλανδές είχαν βαρεθεί. Δεν ήταν απλώς ότι δεν πληρώνονταν για την εργασία τους, αλλά είχαν επίσης βαρεθεί την έλλειψη πολιτικής εκπροσώπησης: μόνο εννέα γυναίκες είχαν κερδίσει ποτέ έδρες στο κοινοβούλιο. Έτσι, με φόντο το παγκόσμιο φεμινιστικό κίνημα, οι γυναίκες της Ισλανδίας αποφάσισαν να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους.
Αλλά αυτό που έκανε τόσο αποτελεσματική την ημέρα διαμαρτυρίας της Ισλανδίας, στις 24 Οκτωβρίου 1975, ήταν ο αριθμός των γυναικών που συμμετείχαν.
Δεν ήταν μόνο ο αντίκτυπος των 25.000 γυναικών –που τότε ήταν το ένα πέμπτο του γυναικείου πληθυσμού– που συγκεντρώθηκαν στους δρόμους του Ρέικιαβικ, αλλά το 90% του γυναικείου πληθυσμού της Ισλανδίας που έκανε ολική επαγγελματική και οικιακή απεργία. Δασκάλες, νοσοκόμες, υπάλληλοι γραφείου, νοικοκυρές άφησαν κάτω τα εργαλεία, τα στυλό και τα μολύβια, άφησαν πίσω κάθε εργασία και δεν πήγαιναν στη δουλειά, δεν παρείχαν φύλαξη παιδιών ή ακόμη ούτε μαγείρευαν στις κουζίνες τους. Όλα για να αποδείξουν πόσο απαραίτητες ήταν.
Σύντομα ακολούθησαν και άλλα ορόσημα. Ιδρύθηκε ένα αποκλειστικά γυναικείο πολιτικό κόμμα – η Γυναικεία Συμμαχία. Περισσότερες γυναίκες εξελέγησαν στο κοινοβούλιο. Εως το 1999, περισσότερο από το ένα τρίτο των βουλευτών ήταν γυναίκες.
Και τότε, το 2000, τέθηκε σε ισχύ η νομοθεσία για τη γονική άδεια: Ήταν το σημείο – κλειδί για την πορεία της Ισλανδίας στην κορυφή του πίνακα για την ισότητα των φύλων. Σήμερα, κάθε γονέας λαμβάνει τρίμηνη άδεια μετ’ αποδοχών που δεν είναι μεταβιβάσιμη. Στη συνέχεια, οι γονείς έχουν επιπλέον τρεις μήνες για να τους μοιραστούν όπως θέλουν.
Επειδή η αμοιβή είναι σημαντική – το 80% του μισθού μέχρι το ανώτατο όριο των 2.300 λιρών το μήνα – και επειδή βασίζεται στο είτε το χρησιμοποιείς είτε το χάνεις δια παντός, το 90% των Ισλανδών πατέρων λαμβάνουν την πατρική τους άδεια.
Αυτό το κομμάτι της κοινωνικής μηχανικής είχε βαθύ αντίκτυπο τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Οι γυναίκες όχι μόνο επιστρέφουν στη δουλειά μετά τον τοκετό πιο γρήγορα από πριν, αλλά επιστρέφουν και στις ώρες εργασίας πριν τον τοκετό πιο γρήγορα.
Η έρευνα δείχνει ότι, μετά τη λήψη της τρίμηνης άδειας, οι πατέρες συνεχίζουν να ασχολούνται σημαντικά περισσότερο με τη φροντίδα των παιδιών και να κάνουν περισσότερες δουλειές του σπιτιού. Το να μοιράζεσαι τις γονικές ευθύνες και τις δουλειές από την αρχή, φαίνεται ότι κάνει τη διαφορά.
Η ισλανδική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να κλείσει το χάσμα στις αμοιβές μεταξύ των φύλων έως το 2022. Και οι γυναίκες της χώρας συνεχίζουν να είναι ιδιαίτερα οργανωμένες και κοινωνικά ευαισθητοποιημένες! Το εκπληκτικό ένα τρίτο των γυναικών της Ισλανδίας είναι μέλη μιας ομάδας στο Facebook – με την ειρωνική ονομασία Beauty Tips – στην οποία συζητούν ενεργά θέματα φύλου…
