Την συνάντησα με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η Πενθερά» που κυκλοφορεί από τις Eκδόσεις Ψυχογιός. Η χαρά της ήταν μεγάλη όπως μου είπε, που τη συνέντευξη αυτή θα τη φιλοξενούσε το περιοδικό του Πειραιά γιατί όπως περήφανα μου δήλωσε «Είμαι Πειραιώτισσα, μεγάλωσα στον Πειραιά»! Η χαρά όμως, είναι δική μας, καθώς η Μαρία Παναγοπούλου κατάφερε, τόσο εμένα όσο, όσο και το ευρύ αναγνωστικό κοινό, να μας «αναστατώσει με την… πενθερά της!
Συνέντευξη στη Δήμητρα Βγενά
Photo Credits Μάνος Γαμπιεράκης
Είστε γέννημα θρέμμα πειραιώτισσα. Τι θυμάστε από τον Πειραιά των παιδικών σας χρόνων;
Μεγάλωσα στον Άγιο Βασίλη και πήγα σχολείο στο 1ο Γυμνάσιο-Λύκειο στον Βρυώνη. Έφυγα το 1992, όταν παντρεύτηκα, αλλά από τον Πειραιά δεν φεύγεις ποτέ στην ουσία, πάντα τον έχεις μαζί σου όπου κι αν βρεθείς. Τα παιδικά αλλά και τα εφηβικά μου χρόνια είναι ταυτισμένα με τις γειτονιές και τις μυρωδιές της πόλης, αλλά κυρίως τους ανθρώπους της. Είναι ιδιαίτερη κατηγορία οι Πειραιώτες, μοιάζουν με νησιώτες αφού η πόλη έχει όλα τα χαρακτηριστικά του νησιού. Αυτό που αγαπώ στον Πειραιά είναι η θάλασσα και η αίσθηση της ελευθερίας που σου χαρίζει μια βόλτα σε αυτήν. Έχω επισκεφτεί δεκάδες υπέροχα λιμάνια και παραθαλάσσια μέρη, όμως το συναίσθημα που νιώθω στο Πασαλιμάνι, στη Μαρίνα Ζέας, στην πλατεία Αλεξάνδρας, στα Βοτσαλάκια, στο Μικρολίμανο, στο Χατζηκυριάκειο, στο λιμάνι, δεν το βρήκα πουθενά. Όσο για τα αγαπημένα μου σημεία στην πόλη, αυτά μου έδωσαν την έμπνευση να γράψω το επόμενο βιβλίο μου, που θα κυκλοφορήσει την άνοιξη από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και είναι γεμάτο με Πειραιά και με Πειραιώτες.
Τον επισκέπτεστε σήμερα; Υπάρχουν μέρη του που θα μπορούσαμε να σας συναντήσουμε;
Έχω παιδικούς φίλους στον Πειραιά, φίλους-ζωής και τον επισκέπτομαι κάθε φορά που επισκέπτομαι εκείνους. Συνήθως πηγαίνουμε στα μέρη που «σημάδεψαν» την εφηβεία μας. Στη Μαρίνα Ζέας, στο Δημοτικό Θέατρο, στην πασαρέλα στο Πασαλιμάνι.
Φέτος μας συστηθήκατε ξανά μέσα από τον εκδοτικό οίκο Ψυχογιό και το νέο σας βιβλίο «Πενθερά». Προσωπικά, βρήκα ευφυέστατη την προσθήκη του «ν»…
Σας ευχαριστώ πολύ! Είμαι ευτυχής που βρίσκομαι στον μεγαλύτερο εκδοτικό της χώρας και τώρα που βιώνω τον τρόπο λειτουργίας του αντιλαμβάνομαι γιατί οι Εκδόσεις Ψυχογιός είναι στην κορυφή. Ο τίτλος «Πενθερά» προέκυψε από τις συζητήσεις που έκανα με μία εκ των αληθινών ηρωίδων του βιβλίου. Κάποια στιγμή μού είπε «υπάρχουν γυναίκες που γίνονται πεθερές κι άλλες που γίνονται πενθερές και σκεπάζουν με το σκοτάδι του πένθους τους γάμους των παιδιών τους…» και μού εξήγησε ότι κατά μία εκδοχή η λέξη «πενθερά» προέρχεται από τη σύνθεση των όρων «πένθος» και «έρως». Ή αλλιώς «ο θάνατος του έρωτα».
Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο «Η πενθερά»…
Δυο πεθερές, μια Μανιάτισσα και μια Πόντια, στόχοι δολοφονικών επιθέσεων. Δυο νύφες, που εύχονται να είχαν ορφανούς συζύγους. Δυο γιοι που συνθλίβονται στις συμπληγάδες της μητρικής αγάπης και του έρωτα. Και μια δημοσιογράφος, που μετατρέπεται σε φυγά προκειμένου να αποδείξει την αθωότητά της. Αυτοί είναι οι κεντρικοί ήρωες του βιβλίου. Ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, με διαστάσεις αστυνομικές, βασισμένο σε αληθινές μαρτυρίες, που επιχειρεί να ρίξει φως σε ένα διαχρονικό στερεότυπο της Ελληνικής κοινωνίας: τελικά υπάρχουν πεθερές-αράχνες που παγιδεύουν στον ιστό τους νύφες και γαμπρούς ή πρόκειται για ένα άλλοθι των ζευγαριών που δεν καταφέρνουν να κατακτήσουν το «για πάντα»;
Καταπιάνεστε με ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο της ελληνικής οικογένειας, που ίσως είναι και παρεξηγημένο κάποιες φορές. Πως γεννήθηκε αυτή σας η έμπνευση;
Συμφωνώ ότι είναι παρεξηγημένο πρόσωπο η πεθερά. Γι’ αυτό και το βιβλίο μου δεν είναι ένα μυθιστόρημα για κακές πεθερές, έχει μέσα και κακές νύφες. Προσπάθησα να παρουσιάσω και τις δύο όψεις του νομίσματος και οι αναγνώστες μου λένε ότι τα κατάφερα. Η έμπνευση για τη συγγραφή του ήρθε όταν μια αγαπημένη φίλη αστειευόμενη μου είπε «έτσι μου ‘ρχεται να δημιουργήσω μια ομάδα εξόντωσης κακών πεθερών, με το όνομα πεθεροτιμωροί». Η ιδέα της εισχώρησε σαν σπόρος στο μυαλό μου και ενώθηκε αστραπιαία με μια αληθινή ιστορία που είχα ακούσει πριν από πολλά χρόνια για μια Μανιάτισσα πεθερά.
Είναι βασισμένο σε αληθινά πρόσωπα και γεγονότα. Που είναι η αλήθεια και που ξεκινάει η μυθοπλασία;
Τα πρόσωπα του βιβλίου είναι όλα αληθινά, ωστόσο δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Πρόκειται για πραγματικές ιστορίες που διαδραματίστηκαν σε άλλους τόπους και χρόνους κι εγώ τις ένωσα με τη βοήθεια της μυθοπλασίας και τις έκανα μία ενιαία ιστορία. Ακόμη και οι διάλογοι ανάμεσα σε πεθερές-νύφες ή στα ζευγάρια, είναι στην πλειοψηφία τους πραγματικοί, όπως μού τους εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι που μίλησα μαζί τους πριν ξεκινήσω τη συγγραφή.
Αναφέρεστε σε μια Μανιάτισσα και μια Πόντια πεθερά. Με βάση ποια κριτήρια επιλέξατε να έχει η κάθε μια αυτή την καταγωγή;
Η καταγωγή των αληθινών ηρωίδων είναι αυτή. Μία γυναίκα από τη Μάνη και μια με Ποντιακή καταγωγή. Είναι ενδιαφέρουσα σύμπτωση το γεγονός πως έχω προσωπική σχέση και με τους δύο τόπους, καθώς η γιαγιά μου, Κούλα Μπάιζου-Δενδρινού ήταν από τα Άλικα της Μάνης και η πεθερά μου, Καλυψώ Βαρβαρίδου-Χαρδαβέλλα, από την Κερασούντα του Πόντου. Σε αυτές τις δύο είναι αφιερωμένη «Η πενθερά», με την επισήμανση πως εάν ζούσαν θα ενσάρκωναν το αντίθετό της.
Η λέξη πενθερά, κρύβει όπως λέτε και στο βιβλίο σας, τη λέξη πένθος. Πολλές νύφες ίσως συμφωνήσουν, εσείς τι πιστεύετε;
Η πεθερά είναι ένας κοινωνικός ρόλος φορτισμένος με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, κατά βάση αρνητικά. Ακόμη και το γεγονός πως πολλοί άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να διευκρινίσουν «εγώ έχω καλή πεθερά» αποδεικνύει ότι η πεθερά υπάρχει στο μυαλό μας παρέα με τον χαρακτηρισμό «κακιά» και πως σίγουρα είναι κάτι παραπάνω από τη μητέρα του συζύγου. Το μεγάλο ζητούμενο θεωρώ πως είναι να γίνει ο σύζυγός κάτι παραπάνω από γιος της μαμάς του. Αυτό ίσως να είναι και το «κλειδί» για να μην κρύβει η λέξη «πενθερά» το «πένθος» μέσα της.
Μπορεί στ’ αλήθεια να αντέξει ένας έρωτας με μια δυναμική πεθερά ανάμεσα του;
Η πεθερά είναι η μάνα του/της συντρόφου μας. Δηλαδή του ανθρώπου που επιλέγουμε να μοιραστούμε τη ζωή μας και ίσως να κάνουμε παιδιά μαζί του. Με αυτήν της την ιδιότητα οφείλουμε να τη σεβόμαστε ή ακόμη και να την ανεχόμαστε, εάν πρόκειται για παρεμβατική πεθερά. Επειδή ωστόσο ο έρωτας είναι εύθραυστος και μπορεί εύκολα να πληγωθεί από εχθρικές παρεμβάσεις, θα πρέπει από κοινού με τον/την σύντροφό μας να θέτουμε όρια για να τον προστατεύσουμε.
Έχετε έναν γιο, επομένως είναι βέβαιο πως κάποια στιγμή θα επωμιστείτε τον ρόλο αυτό. Τι είδους πεθερά θα θέλατε να είστε;
Δεν έχω γίνει ακόμη πεθερά, αφού ο 27χρονος γιος μου, ο Κωνσταντίνος, είναι ανύπαντρος. Έχω όμως βρεθεί στο παρελθόν στη θέση της μητέρας που διαφωνεί με τις επιλογές συντρόφων του παιδιού της. Προσπάθησα να μείνω ουδέτερη, δεν του εξέφρασα την άποψή μου, υποψιάζομαι ωστόσο πως την καταλάβαινε και χωρίς λόγια. Στη θεωρία, θα ήθελα να γίνω μια δίκαιη πεθερά, που δεν θα ανακατεύεται στα προσωπικά του ζευγαριού, δεν θα τους δημιουργεί προβλήματα, αλλά δεν θα είναι και «φίλη» τους. Φίλους μπορούν να έχουν αρκετούς τα παιδιά μας, μαμά και πεθερά τους αναλογεί μόνο μία.
Προσωπικά έχετε νιώσει την… ανάσα της πεθεράς στο «σβέρκο σας»;
Δεν είχα ποτέ πεθερά. Ο σύζυγός μου έχασε τη μητέρα του σε πολύ μικρή ηλικία και μεγάλωσε χωρίς τη μητρική παρουσία, συνεπώς δεν έχει μέσα του καμία επιρροή από εκείνη. Τολμώ να πω ότι η συμβίωση με έναν άνθρωπο που κουβαλάει στην ψυχή του την έλλειψη της μητέρας, είναι πολύ πιο δύσκολη από τη συμβίωση με μια κακιά πεθερά. Αυτό όμως είναι ένα θέμα που ίσως με απασχολήσει σε επόμενο βιβλίο.
Η μάχη νύφης και πεθεράς είναι διαχρονική και… ασταμάτητη. Που πιστεύετε πως οφείλεται αυτό;
Είναι πολλές οι ερμηνείες που έχω δώσει. Η επικρατέστερη είναι πως η νύφη και η πεθερά είναι δύο γυναίκες που διεκδικούν τον θρόνο στην καρδιά του ίδιου άντρα. Η μία τον έχει γεννήσει, τον έχει μεγαλώσει και τον αγαπάει ως σπλάχνο της. Η άλλη είναι η σύντροφος της ζωής του, εκείνη που θα γίνει η μητέρα των παιδιών του, τον έχει ερωτευτεί και τον αγαπάει σαν το άλλο της μισό. Άλλοτε θέλουν και οι δύο θέλουν την αποκλειστικότητα της δικής του αγάπης, άλλοτε επιθυμούν να έχουν τον αποκλειστικό έλεγχο πάνω του και κάπως έτσι επέρχεται η σύγκρουση.
Στις μέρες μας, τα νέα ζευγάρια που πιστεύετε πως κάνουν το λάθος και ο έρωτας τους πάει… περίπατο;
Μακάρι να ήμουν σε θέση να συμβουλέψω κάποιον για θέματα σχέσεων και έρωτα! Φέτος συμπληρώσαμε 28 χρόνια παντρεμένοι με το σύζυγό μου αλλά το «μυστικό» δεν νιώθουμε πως το κατέχουμε. Αν πρέπει ωστόσο να δώσω ένα προσωπικό tip αυτό είναι σίγουρα το γέλιο. Είναι πολύ σημαντικό, πολύ ερωτικό και πολύ λυτρωτικό να γελάς με τον σύντροφό σου, ειδικά στα δύσκολα. Όπως σοφά λέει ένα από τα πιο αγαπημένα μου τραγούδια «πάντα η αγάπη θέλει δύο, δυο να γελούν στο ίδιο αστείο».
